Lista szyków militarnych

From en-MahabharataWiki
Jump to navigationJump to search

Szyki militarne według alfabetu

szyk

(vyūha)

opis użycie
centruj|bezramki|300x300px

ardhacandra

candrārdha

Półksiężyc
  • ma dwa rogi: prawy i lewy (dakṣiṇaśṛṅga, vāmaśṛṅga)
  • posiada środek  oraz  tyły
  • może być ustawiony tylko z rydwanów (7.17.1)
  • ustawiany na jednym poziomie (same deśe 7.17.1)
dzień bitwy: 3.

twórca szyku: Arjuna (P)

kontrszyk: garuḍa

strofy: 6.52.2-18


dzień bitwy: 4.

twórca szyku: Dhṛṣṭadyumna (P)

kontrszyk: vyāla

strofy: 6.56.1-7

- niewymieniona z nazwy, taka jak poprzedniego dnia


dzień bitwy: 12.

twórca szyku: wespół przysjęgający (saṃśaptaka) (K), ustawiają szyk atakując Ardźunę

strofy: 7.17.1


dzień bitwy: 15.

twórca szyku: Arjuna (P)

kontrszyk: makara

strofy: 8.7.14-34

centruj|bezramki|300x300px

bārhaspatya

Bryhaspatiowy
  • prawe i lewe skrzydło (dakṣiṇapakṣa, vāmapārśva)
  • przód skrzydeł (prapakṣa)
  • grzbiet (pṛṣṭha) – chroniony przez woja na słoniu
  • dalej szyk koni, rydwanów
  • wygląda jak armia bogów
dzień bitwy: 17.

twórca szyku: Karṇa (K)

kontrszyk: parānīkabhid

strofy: 8.31.1-29

centruj|bezramki

cakra

Dysk / koło
  • Istotą szyku są pierścienie utworzone z czterech formacji: rydwannicy, słonie bojowe, kawaleria, piechota
  • szyk jest w wirowym ruchu (7.35.13)
  • zwarte ustawienie (7.33.13; 7.35.140)
  • wojownicy ubrani na czerwono, w złotych wieńcach (7.33.13-14)
  • pierwsza linia – łucznicy
dzień bitwy: 13.

twórca szyku: Droṇa (K)

strofy: 7.33.11-20

centruj|bezramki|338x338px

cakraśakaṭa

Dyskowóz
  • połączenie czterech formacji: w połowie jest formacją wozu (śakaṭa), w połowie dysku (cakra), w jego środku znajduje się formacja igły (śūcī), w której uchu ukryty jest Dźajadratha. Dodatkowo króla otacza formacja lotosu (padma), nazwana też łonem (garbha).
dzień bitwy: 14.

twórca szyku: Droṇa (K)

strofy: 7.63.10-33

centruj|bezramki|300x300px

garuḍa / gāruḍa / suparṇa

Orzeł / Garuda
  • dziób (tuṇḍa / mukha)
  • głowa (śīrṣas)
  • dwoje oczu (cakṣus)
  • szyja (grīvā)
  • grzbiet (pṛṣṭha)
  • prawe i lewe skrzydło (dakṣiṇapakṣa, vāmapakṣa)
  • ogon (puccha)
  • wojownicy „ponad formacją”? (vyūhasyopari)
  • wygląda jak ocean goniony wiatrem
  • z końców skrzydeł (pakṣānta) wypadają słonie
dzień bitwy: 3.

twórca szyku: Bhīṣma (K)

kontrszyk: ardhacandra

strofy: 6.52.2-9


dzień bitwy: 12.

twórca szyku: Droṇa (K)

kontrszyk: maṇḍalārdha

strofy: 7.19.5-20

centruj|bezramki

krauñca

Żuraw
  • siły przednie (agratas, pramukhatas)
  • dziób (tuṇḍa)
  • głowa (śiras)
  • dwoje oczu (cakṣus)
  • szyja (grīvā)
  • grzbiet / pierś (pṛṣṭha / uras)
  • prawe i lewe skrzydło (dakṣiṇapakṣa, vāmapārśva)
  • przód skrzydła (prapakṣa)
  • końcówki skrzydeł, lotki (pakṣānta) – w nich słonie
  • Bryhaspati nauczył tego szyku Indrę podczas wojny bogów i antybogów (6.46.39)
dzień bitwy: 2.

twórca szyku: Dhṛṣṭadyumna (P)

kontrszyk: mahāvyūha

strofy: 6.46.41-54


dzień bitwy: 6.

twórca szyku: Bhīṣma (K)

kontrszyk: makara

strofy: 6.71.14-21


dzień bitwy: 11.

twórca szyku: Yudhiṣṭhira (P)

kontrszyk: śakaṭa

strofy: 7.6.15-21

centruj|bezramki|277x277px

mahāvyūha

Wielki szyk
  • szyk złożony z następujących po sobie generałów otoczonych armiami
  • ochrona z lewej i prawej strony (pārśva)
  • straże tylne (pṛṣṭha)
  • przypomina ocean (sāgaropama, sāgarapratima)
dzień bitwy: 2.

twórca szyku: Duryodhana (K)

kontrszyk: krauñca

strofy: 6.47.1-20, 6.48.10


twórca szyku: ustawia król Kalingów na prośbę Durjodhany, aby chronić Dronę

strofy: 6.49.37, 6.50.113


dzień bitwy: 8.

twórca szyku: Bhīṣma (K)

kontrszyk: śṛṅgāṭaka

strofy: 6.83.5-13


dzień bitwy: 9.

twórca szyku: Dhṛṣṭadyumna (P)

kontrszyk: sarvatobhadra

strofy: 6.95.26-40

centruj|bezramki|285x285px

makara

Makara
  • paszcza (tuṇḍa / mukha) – wchodzi weń Bhima atakując
  • głowa (śīrṣa)
  • dwoje oczu (cakṣus / netra)
  • szyja (grīvā)
  • grzbiet (pṛṣṭha / madhya)
  • prawy i lewy bok (dakṣiṇapārśva, vāmapārśva)
  • dwie nogi przednie (vāmapāda, dakṣiṇapāda)
  • dwie nogi tylne  (anupāda)
  • ogon (puccha)
dzień bitwy: 5.

twórca szyku: Bhīṣma (K)

kontrszyk: śyena

strofy: 6.65.4-13


dzień bitwy: 6.

twórca szyku: Dhṛṣṭadyumna (P) na prośbę Judhiszthiry

kontrszyk: krauñca

strofy: 6.71.4-12


dzień bitwy: 16.

twórca szyku: Karṇa (K)

kontrszyk: ardhacandra

strofy: 8.7.14-21

centruj|bezramki|262x262px

maṇḍala

Koło
  • zwrócona na zachód (pratyaṅmukha)
  • otoczona rydwanami, konnicą i słoniami
  • każdy słoń chroniony przez 7 rydwanów
  • każdy rydwan chroniony przez 7 koni
  • przy każdym koniu 10 łuczników
  • każdy łucznik chroniony przez 7 tarczowników (carmin)
dzień bitwy: 7.

twórca szyku: Bhīṣma (K)

kontrszyk: vajra

strofy: 6.77.11-21

centruj|bezramki|274x274px

maṇḍalārdha

Półkole dzień bitwy: 12.

twórca szyku: Yudhiṣṭhira (P)

kontrszyk: suparṇa

strofy: 7.19.4

centruj|bezramki|322x322px

padma / garbha

Lotos / łono
  • Dźajadrathę chroniącego się w uchu igły (sūcipāśa) otacza formacja lotosu (padma), nazwana też łonem (garbha)
  • tworzy ją sześciu najpotężniejszych rydwanników Kaurawów wraz z ich hufcami
dzień bitwy: 14.

twórca szyku: Droṇa (K) – ustawiony, by chronić Dźajadrathę  wokół szyku śūcī

strofy: 7.63.24

centruj|bezramki

parānīkabhid

Rozpruwacz wrogów
  • chroniona z dwóch stron
  • posiada czoło
dzień bitwy: 17.

twórca szyku: Arjuna (P)

kontrszyk: bārhaspatya

strofy: 8.31.1-3

centruj|bezramki|255x255px

śakaṭa

Wóz
  • front (pramukha)
  • prawy i lewy bok (dakṣiṇapārśva, savyapārśva)
  • skraj prawego i lewego skrzydła (prapakṣa)
dzień bitwy: 11.

twórca szyku: Droṇa (K)

kontrszyk: krauñca

strofy: 7.6.15

centruj|bezramki|225x225px

sarvatobhadra

Wszędyszczęsny
  • front (mukha, pramukha, agratas)
  • środek / grzbiet (madhya, pṛṣṭhata)
  • prawe i lewe skrzydło (dakṣiṇapārśva, vāmapārśva)
dzień bitwy: 9.

twórca szyku: Bhīṣma (K)

kontrszyk: mahāvyūha

strofy: 6.95.38


dzień bitwy: 18.

twórca szyku: Śalya

kontrszyk: Pandawowie odpowiedzieli dzieląc swą armię na trzy części pod trzema dowódcami

strofy: 9.7.19-28

centruj|bezramki|241x241px

śṛṅgāṭaka

Wielorożny
  • rogi (śṛṅga) – w l.mn.
  • pępek (nābhi)
  • środek (madhya)
  • tył (paścāt)
dzień bitwy: 8.

twórca szyku: Dhṛṣṭadyumna (P)

kontrszyk: mahāvyūha

strofy: 6.83.16-22

centruj|bezramki|161x161px

sūcī

Igła
  • powinien być zastosowany gdy w armii jest mniej żołnierzy niż u przeciwnika (6.19.4-5, 12.101.44)
  • wojsko ma tworzyć zwarty szyk (saṃhata), a nie luźny (vistāra)
  • sugeruje ją Judhiszthira na początku bitwy, gdyż jego armia jest mniej liczna, jednak Ardźuna wybiera szyk wadźry
  • ustawiany, by kogoś chronić – osoba chroniona znajduje się w uchu igły (sūcipāśa) – lub by się przedrzeć przez szyki wroga
dzień bitwy: 6.

twórca szyku: Judhiszthira sugeruje ten szyk, by przedrzeć się na pomoc Bhimie

strofy: 6.73.51-55


dzień bitwy: 14.

twórca szyku: Droṇa (K) – ustawiony, by chronić Dźajadrathę  w środku szyku cakraśakaṭa

strofy: 7.63.24-27

centruj|bezramki

śyena

Jastrząb
  • dziób (mukha)
  • głowa (śīrṣa)
  • dwoje oczu (netra)
  • szyja (grīvā)
  • grzbiet (pṛṣṭha / madhya)
  • prawe i lewe skrzydło (dakṣiṇapakṣa, vāmapakṣa)
dzień bitwy: 5.

twórca szyku: Dhṛṣṭadyumna (P)

kontrszyk: makara

strofy: 6.65.4

centruj|bezramki|244x244px

vajra

Piorun
  • dowódca idzie na czele (agraṇī / agratas)
  • pierwszego i każdego z kolejnych dowódców chronią stróże kół (cakrarakṣa) oraz straż tylna (pṛṣṭhagopa)
  • szyk wszędzie mający front (sarvatomukha)
  • opisany przez Indrę (6.19.7)
dzień bitwy: 1.

twórca szyku: Arjuna (P)

kontrszyk:

strofy: 6.19.6-35


twórca szyku: Yudhiṣṭhira (P)

kontrszyk: sarvatobhadra

strofy: 6.22.1-14

- tekst nie podaje nazwy, ale układ podobny


dzień bitwy: 7.

twórca szyku: Yudhiṣṭhira (P)

kontrszyk: maṇḍala

strofy: 6.77.21

centruj|bezramki|210x210px

vyāla

Drapieżnik
  • wygląda jak niebo z chmurami podczas pory deszczowej
dzień bitwy: 4.

twórca szyku: Bhīṣma (K)

kontrszyk: ardhacandra (nie wymieniona z nazwy, taka jak poprzedniego dnia)

strofy: 6.56.1-7