Gāndhāra

[[Plik:08 Północny zachód.png|mały|Północny zachód subkontynentu|alt=]][[Plik:Mapa Indii - główne rejony.png|mały|Mapa MBh - rejony i główne krainy]]

Charakterystyka krainy

krainy / ludy	stolica	władca	liczba wzmianek	stronnictwo
Gāndhāra	Takṣaśilā (2), Puṣkalāvatī	Śakuni	84	K

• Ostatnia kolumna to stronnictwa biorące udział w konflikcie: K=Kaurava, P=Pāṇḍava.
• W nawiasach przy miastach i bohaterach podana jest liczba wzmianek w MBh.

Gāndhāra była zawsze bramą wiodącą do Indii. Przełęczą Chajberską wiódł szlak handlowy, jedna z niewielu dróg przez Hindukusz i Góry Sulejmańskie. Stolica Gadnhary Takṣaśilā słynęła jako ośrodek edukacji. Tu Pāṇini spisał sutry gramatyki sanskryckiej, Kauṭilya ułożył sztukę zarządzania (Arthaśāstra), a lekarze tworzyli podstawy indyjskiej medycyny (ayurveda). MBh opisuje historię bramina Uttanki (Uttaṅka), który po edukację udaje się właśnie do Takszasili (1.3.179). W stolicy Gandhary miała odbywać się wielka ofiara wężowa Dźanamedźaji (Janamejaya), podczas której pierwszy raz została wypowiedziana MBh (18.5.29). Wcześniejszą stolicą  Gandhary, poprzedzającą czasy Achemenidów, było Puṣkalāvatī (gr. Peukelaotis). Miasto nie jest wspomniane w MBh, ale wymienia je Rāmāyana. Ruiny Puṣkalāvatī odkryto w pobliżu Charsadda (28 km na północ od Peszawaru).

Kaurawowie utrzymują ścisłe związki z Gandharczykami. Z Gandhary pochodzi żona ślepego Dhrytarasztry – Gāndhārī. Jej brat Śakuni, wuj Kaurawów, podsyca nienawiść Durjodhany do Pandawów. To on jako ekspert w grze w kości wygrywa od Pandawów królestwo i wysyła ich na leśną tułaczkę.

Pokolenia bohaterów i ich relacje

	Gāndhāra
dziadek	Subala
ojciec	Śakuni, Vṛṣaka, Bṛhadbala, Acala, (Gāndhārī)
syn	Ulūka, Kālakeya
wnuk

• W nawiasach podane są istotne w rodzie kobiety. Ukośnik oddziela alternatywne imiona jednego bohatera.

Subala, władca Gandhary jest z pokolenia Bhiszmy. Jego syn Śakuni odgrywa istotną rolę w akcji eposu:

• oddaje swą siostrę Gāndhārī na żonę Dhrytarasztrze,
• jako wuj Kaurawów podsyca ich nienawiść do synów Pandu,
• gra zamiast Durjodhany w kości z Judhiszthirą.

Tradycja dźinijska przekazuje ciekawą opowieść o historii jego nienawiści do Kaurawów: aby odwrócić złą wróżbę mówiącą o krótkim życiu męża, Gāndhārī została poślubiona kozie. Bhiszma, dowiedziawszy się o tym już po ślubie Dhrytarasztry i Gāndhārī, w odwecie zamyka i głodzi rodzinę Subali. Na całą rodzinę przypada jedynie garść ryżu na dzień. Aby zachować kogoś przy życiu, całą porcję dostaje Śakuni. Ojciec łamie mu kostkę, by pamiętał o tej zbrodni i zemścił się. Z paliczków ojca Śakuni robi kości do gry, dzięki którym doprowadza do wyniszczenia całej dynastii Kaurawów.