Godła
Każdy z ważniejszych wojowników posiadał godło umieszczane na drzewcu proporca (patrz: proporzec z godłem). Jest ono jego znakiem rozpoznawczym, od którego może być tworzone imię bohatera. Wykonane było ze złota lub szlachetnych kamieni (7.25.13), a przed bitwą polerowane suknem (7.2.25). Najobszerniejszy fragment poświęcony liście proporców Pandawów został usunięty z wydania krytycznego (7.22.63), jednak dla porządku wykorzystujemy tu pochodzące z niego informacje. Możliwe wzory godeł zaczerpnięte zostały z rzeźby Sanći (z rzadka z innych miejsc z podobnego okresu historycznego). W opisie podane są również przykładowe cytowania w tekście.
Godła bohaterów
bohater | opis | możliwe wyobrażenie |
Abhimanyu |
drzewo karnikara (karṇikāra)
- godło lub drewno na drzewce proporca, - 7.35.12, ptak żołna (śārṅgapakṣin) - wykonany ze złota (hiraṇmaya), - 7.22.63* |
|
Arjuna |
małpa (kapi, vānara, śākhāmṛga)
- wydaje bojowe okrzyki zagrzewając do boju (7.64.25), - późniejsza tradycja utożsamia ją z Hanumanem, - 7.3.30 |
|
Aśvatthāman |
ogon lwa (siṃhalāṅgula)
- 7.120.46 |
|
Balarāma |
palma winna (tāla)
- 9.33.2 |
|
Bhīma |
wielki lew (mahāsiṃha)
- oczy z chryzoberylu (vaiḍūrya), srebrny (rājata), - 7.22.63* |
|
Bhīṣma |
palma winna (tāla)
- 6.100.14 |
|
Bhuriśravas |
słup ofiarny (yūpa)
- 7.24.53 |
|
Bṛhadbala |
lew (siṃha)
- 6.111.31 |
|
Dhṛṣṭadyumna |
drzewo bauhinia (kovidāra)
- godło lub drewno na drzewce proporca, - jedno z drzew w raju Indry, - 6.50.89 |
|
Draupadeya |
synowie Draupadi mają sztandary z wizerunkami (pratimā) bogów:
Prativindhya bóg Prawa (Dharma) Sutasoma bóg Wiatru (Māruta) Śrutakīrti król Niebian (Śakra) Śatānīka boscy lekarze (Aśvini) Śrutasena boscy lekarze (Aśvini) - 7.39.16, 7.22.63* |
|
Droṇa |
ołtarz ofiarny i skóra czarnej antylopy indyjskiej (vedī, kṛṣṇājina)
- 7.63.30, 7.22.63* |
|
Durpada |
biały (pāṇḍara)
- 1.192.7 |
|
Duryodhana |
słoń (nāga)
- czasem tłumaczony jako wąż (nāga), - 7.25.13 |
|
Ghaṭotkaca |
koło rydwanu (rathacakra)
- 7.22.60, sęp (gṛdhra) - 7.22.63* |
|
Jayadratha |
dzika świnia (vārāha)
- 7.42.3 |
|
Karṇa |
popręg słoniowy (hastikakṣyā)
- 7.6.9 |
|
Kṛpa |
byk (vṛṣabha)** | |
Kṛṣṇa |
Garuda (garuḍa, vaineteya, dvija)
- 7.56.33, 7.57.14 |
|
Kṛtavarman |
słoń (kuñjara)
- bohater nie wymieniony z imienia, nazwany królem Bhodźów (bhojarāja), - 7.47.8 |
|
Nakula |
ośmionogi potwór (śarabha)
- zwierzę silniejsze od lwa i słonia, żyjące w ośnieżonych górach, - 7.22.63* |
|
Pradyumna |
potwór morski (makara)
- hybryda wielkiej ryby z krokodylem - 3.18.2 |
|
Sahadeva |
gęś indyjska (haṃsa)
- wykonana ze srebra (rājata), - z dzwoneczkami i chorągwiami (ghaṇṭāpatākavant), - 7.22.63* |
|
Vṛṣasena |
paw (mayūra)**
- ze złota i klejnotów. |
|
Yudhiṣṭhira |
bęben dwustronny i księżyc (mṛdaṅga, soma)
- dwa bębny, uderzane przyrządem (yantreṇāhanyamāna) oraz księżyc z gwiazdami (grahagaṇānvita), - 7.131.13, 7.22.63*. |
- fragment spoza wydania krytycznego zaznaczony jest podkreśleniem.
- ** informacje podane są za (Sorensen 1978).