Wespół przysięgający (saṃśaptakavadha)

Unicestwienie wespół przysięgających

Dzień drugi generalstwa Drony (saṃśaptakavadha / dvitīyadivasa 7.16-31)

Streszczenie

Druga sekcja księgi Drony rozpoczyna się dwunastego dnia zmagań. W jej skład wchodzi szesnaście rozdziałów układających się w trzy główne wątki:

• przysięga Trigartów i ich zmagania z Ardźuną (7.16-17, 26),
• staranie Drony, by pojmać Judhiszthirę (7.19-21, 24, 29-31),
• dokonania Bhagadatty i jego śmierć (7.25, 27-28).

Wątki te przeplatają się ze sobą, gdyż Sandźaja przenosi opis z południowego pogranicza pola bitwy, gdzie Ardźuna zmaga się z Trigartami, do jej centrum, gdzie stoi Judhiszthira i atakujący go Kaurawowie. Elementem spajającym jest walka Bhagadatty. W pokonanie tego dosiadającego słonia władcy Pragdźjotiszy musi zaangażować się sam Ardźuna, który po wytraceniu Trigartów wraca na główny plac zmagań.

Wyróżniającym się wątkiem militarnym są opisy zmagań prowadzonych na słoniach, których najczęściej dosiadają ludy dzisiejszego Bengalu i Asamu (Angowie, Pragdźjotiszowie). Szarżę słoni opisuje rozdział dziewiętnasty (7.19.38-55). Następnie Durjodhana z falangą słoni atakuje Judhiszthirę, a Bhima zabija jadącego na słoniu władcę Angów (7.25.3-18). Opisy walki na słoniu towarzyszą wszystkim rozdziałom poświęconym Bhagadatcie (7.25. 27-28). Obfitują one w barwne szczegóły, czasem baśniowe jak zapalanie się kłów słoni od tarcia, czasem humorystyczne jak wystraszenie koni Bhimy strumieniem wody wytryśniętej z trąby słonia, a innym razem makabryczne – eksplozja głowy wojownika nadepniętego przez słonia, zniszczenie rydwanu podniesionego trąbą czy obraz wnętrzności ściekających z ciosów.

W sekcji pojawiają się też boskie pociski stosowane przez bohaterów, by masowo wytracać przeciwników lub w walce z potężnym oponentem. Ardźuna używa przeciw Trigartom trzech takich pocisków:

• pocisku boskiego cieśli (tvāṣṭra 7.18.7-16) – tworzy złudzenie mnogich postaci jednego wojownika,
• pocisk wietrzny (vāyavyāstra 7.18.22-27) – wywołuje huragan unoszący wrogów,
• pocisk gromu (vajrāstra 7.26.20-26).

Bhagadatta zaklina ankus pociskiem Wisznu i uwalnia go ku Ardźunie (vaiṣṇavāstra 7.28.16-35). Tu bardowie w usta Kryszny wkładają opowieść o historii tego pocisku. Śakuni dezorientuje Ardźunę pociskiem ułudy (māyā), tworzącym kolejne wizje:

• spadającej broni i atakujących zwierząt,
• ciemności z bezcielesnym głosem,
• zalewających strug wody.

Ardźuna ripostuje, niszcząc każdą złudę:

• siecią strzał,
• pociskiem gwiezdnym (jyotiṣa),
• pociskiem Słońca (ādityāstra) (7.29.15-26).

Karna wypuszcza przeciw Ardźunie pocisk ogniowy (āgneya 7.31.51-52).

Sekcja zawiera długą listę pojedynkujących się par (7.24), wyliczenie wojowników stojących w różnych częściach formacji orła (suparṇa) (7.19.5-21) oraz listę bohaterów wraz z maściami ich koni (7.22). Mimo swej monotonności fragmenty te są doskonałym źródłem uzupełniającym charakterystykę bohaterów. Dowiadujemy się z nich o pokrewieństwie, animozjach, rodach i krainach, z których pochodzą wojownicy.

Inne ciekawe wątki wplecione w treść sekcji

• wracającym motywem są opisy wojennego chaosu (7.17.24-26; 7.19.32-37; 7.31.12-33, 68-72) oraz pobojowiska pełnego trupów (7.18.28-37; 7.26.20-26; 7.29.30-41; 7.31.73-77),
• lista grzechów wiodących do złych światów (7.16.29-36),
• rozmowa Durjodhany i Karny – zniewagi, jakich doświadczyli Pandawowie (7.21),
• przedstawienie maści koni głównych wojowników po stronie Pandawów (7.22),
• lament Dhrytarasztry nad nieubłagalnością przeznaczenia (7.23),
• historia zdobycia przez Bhagadattę pocisku Wisznu (vaiṣṇavāstra), wzmianka o poczwórnej inkarnacji Wisznu (7.28.22-35).

Rozdziały

nr strof	streszczenie rozdziałów
16. Przysięga Trigartów i odciągnięcie Ardźuny (traigārtapratijñā / arjunaniryāṇa)
1-10	Drona tłumaczy się Durjodhanie z porażki i radzi, by ktoś wyzwał Ardźunę na pojedynek.
11- 21	Trigartowie na czele z Suśarmanem obiecują odciągnąć Ardźunę z pola bitwy: lista wojów i ludów towarzyszących Trigartom.
22-28	Opis ceremonii zaprzysiężenia.
29-36	Treść ślubu: wyliczenie grzeszników, których przeznaczenie będzie udziałem przysięgających, gdy złamią obietnicę (zabójca bramina, pijak, spółkujący z żoną mistrza itd.).
37-43	Ardźuna wyzwany do walki przez Trigartów waha się, czy opuścić Judhiszthirę.
44-49	Za zgodą Judhiszthiry, Ardźuna powierza opiekę nad bratem Satjadźitowi, a sam atakuje Trigartów.
17. Śmierć Sudhanwy i dezercja Trigartów (sudhanvavadha / saṃśaptakabhage nivartana)
1-3	Trigartowie ustawiają formację półksiężyca (candrārdha) i z entuzjazmem witają zbliżającego się Ardźunę.
4-10	Ardźuna drwi z entuzjazmu Trigartów i wywołuje przerażenie samym dęciem w konchę.
11-17	Wymiana strzał między Ardźuną i Trigartami.
18-23	Pojedynek z braćmi z Trigartów i zabicie Sudhanwy.
24-26	Pogrom Trigartów i ich dezercja.
27-31	W ostrych słowach Suśarman zapobiega ucieczce towarzyszy.
18. Wytracenie Trigartów – pocisk boskiego cieśli, wietrzny i opis pobojowiska (traigartasainyavadha)
1-6	Ardźuna prosi Krysznę o skierowanie rydwanu przeciw wracającym Trigartom – opis zręczności w powożeniu.
7-16	Armia Narajany skrywa rydwan Ardźuny w potoku strzał, a ten wyzwala pocisk boskiego cieśli (tvāṣṭra) i ukazuje się w licznych postaciach – przeciwnicy pod wpływem iluzji mordują się nawzajem.
17-20	Radość Trigartów myślących, że pokonali Ardźunę.
21	Kryszna niepokoi się, nie widząc Ardźuny skrytego w powodzi strzał.
22-27	Ardźuna wyswobadza się używając pocisku wietrznego (vāyavyāstra) – pogrom Trigartów.
28-37	Opis bitewnego pobojowiska.
38-39	W czasie gdy Ardźuna wyniszcza Trigartów, Drona atakuje Judhiszthirę.
19. Szyk orła, bitewny chaos i szarża słoni (vyūharacanāyāṃ vyākulayuddhavarṇana)
1-4	Opis wydarzeń z początku dnia: Drona planuje odciągnięcie Ardźuny i ustawia szyk orła (suparṇa), zaś Judhiszthira ripostuje szykiem połowy koła (maṇḍalārdha).
5-21	Wojownicy i ludy stojący w różnych częściach szyku orła.
22-27	Dhrysztadjumna zapewnia Judhiszthirę, że go ochroni i rusza na Dronę.
28-31	Durmukha blokuje drogę Dhrysztadjumnie – potyczka.
32-37	Opis bitewnego chaosu.
38-55	Opis szarży słoni.
56-64	Wykorzystując zamęt, Drona rusza ku Judhiszthirze.
20. Klęska Pandawów – Drona zabija siedmiu wojowników (pāṇḍavasenāparājaye satyajitprabhṛtisaptamahārathavadha)
1-16	Drona atakuje Judhiszthirę, którego osłaniają Pańćalowie, Satjadźit i Wryka – pojedynek i zabicie obu.
17-22	Judhiszthira dezerteruje po śmierci Satjadźita, chroni go Śatanika (młodszy brat Wiraty) – Drona obcina mu głowę.
23-30	Drona wytraca szeregi wrogów – opis zręczności.
31-38	Rzeka trupów stworzona przez Dronę: sztandary to wiry, miecze to ryby itd.
39-44	Drona zabija kolejnych wojowników: Drydhasena, Kszema, Wasudana.
45-53	Drona ponownie atakuje Judhiszthirę, który rejteruje – Drona zabija syna Drupady i kontynuuje pogrom.