Category:Broń

Autorzy MBh nie posiadali gruntownej wiedzy dotyczącej uzbrojenia lub też nie chcieli się nią dzielić. Terminologia określająca broń jest na wysokim stopniu ogólności. Najczęściej wykorzystywaną bronią jest łuk (wspomniany w tekście 1466 razy). Przeważnie określa się go jednym z trzech terminów: dhanus, cāpa, kārmuka. Nie dowiadujemy się jednak o jego budowie czy typach. Za to pojawiają się dziesiątki określeń na strzały. Goszczą one w tekście pod różnymi nazwami aż 5668 razy. Wiele określeń to synonimy, ale istnieje spora grupa terminów, które nazywają specyficzne strzały, o czym wnioskujemy  z nazwy lub sposobu ich użycia.  

Drugą najchętniej opisywaną bronią jest maczuga (wzmiankowana 1268 razy[1]). Autorzy nazywają ją: gadā, daṇḍa, parigha, musala. Terminy te nie są synonimiczne, jednak na podstawie tekstu ciężko określić specyfikę poszczególnych jej typów.

Trzecim najczęściej wzmiankowanym orężem jest włócznia lub szerzej broń drzewcowa (wymieniona 914 razy[2]). Również w tym przypadku nie poznajemy jej specyfiki. Istnieją cztery podstawowe określenia na włócznię: śakti, tomara, śūla, ṛṣṭi. Występują one często obok siebie, co sugerowałoby ich odrębność, jednak w tekście zdają się być stosowane zamiennie.

Czwartą często wzmiankowaną bronią jest miecz (wymieniony 520 razy). Jego trzy określenia: khaḍga, asi, nistṛṃśa, funkcjonują jako synonimy. W tekście pojawia się również topór bojowy (99 razy), młot bojowy (31 razy) i ankus (83 razy). Występują one głównie w wyliczeniach oręża i nie spotykamy przykładów ich użyciu podczas walki, może poza ankusem, który stosują wojownicy i kornacy dosiadający słoni.

W MBh nie pojawiają się sztylety (churī wspomniany jest tylko raz i to nie w księgach batalistycznych), poza bliżej niezidentyfikowanym „pazurem” (nakhara) i „ostrzem” (kṣurapra) – to ostatnie częściej zdaje się oznaczać strzałę. Zastanawia też brak procarzy, którzy byli jedną z ważniejszych formacji w bliskowschodnich armiach. Proca jest zaświadczona w kulturze harappańskiej, ale w MBh odnajdujemy tylko jeden termin, który może ją oznaczać (bhindipāla) i dodatkowo jest on na tyle niejasny, że nie wiemy, czy nie chodzi o jakiś rodzaj dzidy czy pocisk w ogólności.

Zatem sceneria oręża Mbh zamyka się na łuku, bogactwie strzał, maczudze, włóczni i mieczu. Komplikuje ją bogactwo synonimów oraz szereg terminów, których znaczenia nie rozumiemy. Można je przetłumaczyć jedynie wykorzystując etymologię, np.:

- kampana – „dygotacz”,

- trisaṁdhin  – „trójczłonowiec”,

- bhuśuṇḍi   – „zmiażdżacz”.

Na potrzeby niniejszej prezentacji wprowadzamy pewien porządek omawianej broni. W tym celu stosujemy nomenklaturę spotykaną w MBh, a uściśloną w Agni-puranie (248.2-6). Broń (āyudha) dzielimy na białą (śastra) i miotaną (astra). Dalszy podział związany jest z jej użyciem w walce i odpowiada na pytanie: czy przeznaczona jest do walki wręcz? czy jest ciskana? oraz w jaki sposób? Broń ochronną, czyli zbroję (śaraṇa) omawiamy wraz z budową rydwanu i uprzęży:

[1] Ilość wzmianek należy nieco zmniejszyć, gdyż termin daṇḍa wspomniany w tekście 442 razy często odnosi się do kija lub kary, a nie do broni.

[2] W precyzyjnym określeniu tej wartości trzeba wziąć poprawkę na termin śakti wspomniany aż 507 razy, który przeważnie oznacza „moc”, a nie włócznię.