Opis Ziem (bhuvanakośa)

Ukształtowanie lądu Dźambu i struktura ziemi (jambu-khaṇḍa-vinirmāṇa-parvan / bhuvanakośa / bhūmī-parvan  6.5-13)

Rozmowa Dhrytarasztry z Sandźają (dhṛtarāṣṭra prati saṃjaya-vākya)

Streszczenie

Rozdziały od piątego do trzynastego szóstej księgi MBh przedstawiają Ziemię widzianą oczami wieszczów. Jest to święta geografia opisująca rzeczywistość, w której operują bohaterowie eposu. Łączy ona prawdziwe miejsca geograficzne z mitologicznymi światami boskich istot. Opis zaczyna się od pytania króla Dhrytarasztry o zalety Ziemi, dla których władcy gotowi są poświęcić życie (6.5.4). Pytanie jest pretekstem do przedstawienia kosmologii. Sandźaja zaczyna od naszkicowania lądu Sudarśana z jego dzielnicami (6.6-9). Następnie płynnie przechodzi do wymienienia gór, rzek, krain i ludów Indii (MBh 6.10). By dopełnić obraz, omawia podział czasu na eony (6.11) oraz mitologiczne lądy Śāka, Kuśa i Krauñca wraz z ich półboskimi mieszkańcami i cudownymi oceanami likieru, klarowanego masła, mleka czy wina (6.12-13).

Kosmologia Mahabharaty, pośród podobnych opisów przedstawionych w puranach, wyróżnia się swą archaicznością. Są tu wątki i motywy, które dopiero będą porządkowane przez późniejszą tradycję. Obraz daleki jest od koherencji i w wielu miejscach zdaje się sobie przeczyć. Dlatego przy analizie przydatna jest uporządkowana kosmologia Bhagawatapurany (5.16-24). Bhagawatowie z wielkim namysłem i znawstwem uporządkowali wcześniejsze opisy kosmologiczne, co jest pomocne przy pierwszym oglądzie, jednak taka unifikacja usunęła archaiczne fragmenty, które nie pasowały do całości. Porównanie obu kosmologii ukazuje różnice wiodące do starszych modeli kosmologicznych, na co zwracamy uwagę w podsumowaniach kolejnych rozdziałów.

Rozdziały

nr strof	streszczenia rozdziałów
5. Zalety Ziemi i gatunki istot (jarāyuja-kathana)
1-21
6. Wprowadzenie – pięć żywiołów i ląd odbity w tarczy księżyca (dvīpa-saṃkṣepa-kathana)
1-16
7. Góry i dzielnice lądu Dźambu (vārṣaka-parvata / jambudvīpa-varṇana / sudarśana-dvīpa-darśana)
1-53
8. Opis północnych i wschodnich dzielnic lądu Dźambu (jambudvīpa-nirmāṇa / uttara-kuru-varṇana)
1-31
9. pis północnych dzielnic lądu Dźambu (jambudvīpa-nirmāṇa / vaikuṇṭha-kathana)
1-21
10. Rzeki, góry i krainy dzielnicy Bharaty (nadī-janapada-kathana)
1-74
11. Eony: kṛta, tretā, dvāpara, puṣya (yuga-varṇana / yuga-lakṣaṇa-kathana)
1-14
12. Ląd Śāka (śākadvīpa-nirūpaṇa)
1-37
13. Oceany, lądy Kuśa i Krauñca oraz kraniec świata (uttara-dvīpa-graha-kathana)
1-50