Vajra – piorun: Difference between revisions

From en-MahabharataWiki
Jump to navigationJump to search
imported>AndBab
No edit summary
imported>AndBab
 
(14 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 1: Line 1:
== '''Informacje wstępne''' ==
== Informacje wstępne ==
Wadźra (piorun, diament) to symboliczna broń, przypisywana rygwedyjskiemu bogu burzy Indrze. Podobną broń dzierżą bogowie burzy na Bliskim Wschodzie. Ikonografia indyjskiej wadźry jako instrumentu o dwustronnej buławowej głowicy lub dwóch szpicach spotykana w buddyzmie i hinduizmie zdaje się być wspólną tradycją związaną ze starożytnym kultem boga burzy.
Wadźra (piorun, diament) to symboliczna broń, przypisywana rygwedyjskiemu bogu burzy Indrze. Podobną broń dzierżą bogowie burzy na Bliskim Wschodzie. Ikonografia indyjskiej wadźry jako instrumentu o dwustronnej buławowej głowicy lub dwóch szpicach spotykana w buddyzmie i hinduizmie zdaje się być wspólną tradycją związaną ze starożytnym kultem boga burzy.


== '''Historia''' ==
== Historia ==
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
| colspan="2" |
! style="text-align: center;"|
=== '''Bliskowschodni  bóg burzy''' (1800-631 p.n.e.) ===
=== Bliskowschodni  bóg burzy (1800-631 p.n.e.) ===
|-
|-
|Hetycki czasownik ''tarhu'' oznacza – „zdobywać”, „być władny”  i łączy się z preindoaryjskim ''terh'' – „przekraczać”. To od niego wziął swoje imię hetycki bóg burzy '''Tarhun''', bardziej znany pod huryckim imieniem '''Teszub'''.
|[[Plik:Teszub, muzeum Gaziantep; Hetycki bóg burzy, relief z Samal Berlin, Muzeum Pergamońskie; Tarhunz z Aleppo..jpg|mały|200x200px|* Teszub ze świątyni hetyckiej, muzeum Gaziantep, Turcja (źródło: [[commons:File:Gaziantep_Archaeological_Museum_0380.jpg|wikimedia]]). * Hetycki bóg burzy, relief z Samal (dziś Zincirli), Turcja, Berlin, Muzeum Pergamońskie (źródło: [[commons:File:Weather_God.jpg|wikimedia]]). * Tarhunz z Aleppo, (źródło: [[commons:File:Hetite_God_in_Aleppo.jpg|wikimedia]]).|link=https://wiki.mahabharata.ckc.uw.edu.pl/index.php%3Ftitle=Plik:Teszub,_muzeum_Gaziantep;_Hetycki_b%C3%B3g_burzy,_relief_z_Samal_Berlin,_Muzeum_Pergamo%C5%84skie;_Tarhunz_z_Aleppo..jpg]]


* hetycki czasownik ''tarhu'' oznacza – „zdobywać”, „być władny”  i łączy się z preindoaryjskim ''terh'' – „przekraczać”
* od niego wziął  swoje imię hetycki bóg burzy '''Tarhun''',  bardziej znany pod huryckim imieniem '''Teszub'''
* Luwici znali go pod imieniem '''Tarhunz''' i czcili jako boga wód
* w państwie Urartu (XIII-VI p.n.e.) Teszub pojawia się jako '''Tejszeba'''
* hetycki bóg burzy i nieba – w swym ręku dzierży topór oraz piorun  w kształcie trójzębu
* często towarzyszy mu byk, a u pasa nosi miecz lub – na  modę asyryjską – bułat
|-
|[[Plik:Adad, syryjska stela z Arslan Tash w północnej Syrii (VIII wiek p.n.e.), obecnie w Luwrze. Asyryjscy żołnierze niosący posąg Adada..jpg|mały|200x200px|* Adad na byku z piorunami w dwóch dłoniach, syryjska stela z Arslan Tash w północnej Syrii (VIII wiek p.n.e.), obecnie w Luwrze (źródło: [http://oracc.museum.upenn.edu/amgg/listofdeities/ikur/ http:oracc.museum.upenn.edu]). * Asyryjscy żołnierze niosący posąg Adada, prawdopodobnie jako łup wojenny, szkic za Leyardem (źródło: [[commons:File:Ramman.png|wikimedia]]).|link=https://wiki.mahabharata.ckc.uw.edu.pl/index.php%3Ftitle=Plik:Adad,_syryjska_stela_z_Arslan_Tash_w_p%C3%B3%C5%82nocnej_Syrii_(VIII_wiek_p.n.e.),_obecnie_w_Luwrze._Asyryjscy_%C5%BCo%C5%82nierze_nios%C4%85cy_pos%C4%85g_Adada..jpg]]


Luwici znali go pod imieniem '''Tarhunz''' i czcili jako boga wód. W państwie Urartu (XIII-VI p.n.e.) Teszub pojawia się jako '''Tejszeba'''.
* '''Adad''' lub Hadad (symeryjki '''Iszkur''') to mezopotamski bóg burzy i  deszczu
* do Mezopotamii trafił z Lewantu dzięki Amorytom i stał się bóstwem akadyjskim,  a potem asyryjsko-babilońskim
* jego imię zapisywane jest tym samym logogramem co imię Teszuba
* w akadyjskim nazywany był również '''Rammanu''' (piorun)
* często  nazywano go '''Belu''', co jest potocznym określeniem na „pana”
* jego ikonografia jest podobna do ikonografii  Teszuba – w rękach dzierży siekierkę i piorun lub dwa pioruny
* piorun zmienił swój wygląd i z pojedynczego trójzębu stał się podwójnym o krótkiej rękojeści łączącej
* tak jak Teszubowi towarzyszy mu byk lub ma na głowie rogi byka
* w Asyrii Adad nabiera cech boga wojny  i często gości na proporcach wojennych
* jednocześnie łączy się go z bogiem  słońca i prawa – Szamaszem


|-
|[[Plik:Baal, Ugarit, Louvre .jpg|alt=|mały|200x200px|* Wizerunek Baala na steli z Ugarytu (XV-XIII  p.n.e.), odnaleziony w Ras Shamra (źródło: [[commons:File:Baal_thunderbolt_Louvre_AO15775.jpg|wikimedia]]).
* Figura Baala z brązu, 14-12 p.n.e., z Ras Shamra,  Muzeum w Luwrze (źródło: [[commons:File:Baal_Ugarit_Louvre_AO17330.jpg|wikimedia]])]]


Hetycki bóg burzy i nieba – w swym ręku dzierży topór oraz piorun  w kształcie trójzębu. Często towarzyszy mu byk, a u pasa nosi miecz lub – na modę asyryjską – bułat.
* '''Baal''' (w językach semickich: władca, pan; akadyjskie: belu) – tak  najczęściej określano Adada w Ugarycie
|
* przedstawiany był on z uniesioną ręką,  w której dzierży buławę lub piorun
* na jednym z wizerunków z Ugarytu piorun  wyobrażony jest jako dzida w postaci rośliny – symbol wegetacji
* wynika to z  tego, że w Ugarycie Baal łączony był z rocznym cyklem wegetacyjnym
|-
|[[Plik:Chaos Monster and Sun God.png|mały|200x200px|Ninurta z piorunami ściga Anzu, który ukradł  Tablicę Przeznaczeń z sanktuarium Enlila (alternatywna interpretacja: Adad i Asakku)  (zamieszczone w: A.H.Layard, Monuments of Nineveh, 2nd Series, 1853) (źródło: [[commons:File:Chaos_Monster_and_Sun_God.png|wikimedia]]).]]


 
* bogowie babilońscy i asyryjscy często  zapożyczają cechy gromowładnego Adada
Teszub z świątyni hetyckiej, muzeum Gaziantep,  Turcja. źródło: <nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/Gaziantep_Museum_of_Archaeology</nowiki>
* na reliefie odnalezionym w Nimrut w  świątyni Ninurty widzimy boga, który dzierży charakterystyczne podwójne  trójzęby znane z wyobrażeń Adada
 
* prawdopodobnie jest to Ninurta, bóg  rolnictwa, myślistwa i wojny, walczący z ptakiem Anzu, który wykradł tabliczki losu
<nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/Teshub</nowiki>  
* alternatywna interpretacja utożsamia go z Adadem, który  walczy z Asakku
 
Tarhunz z Aleppo, źródło: <nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/Tar%E1%B8%ABunz</nowiki>
|-
|-
|'''Adad''' lub Hadad (symeryjki '''Iszkur''') to mezopotamski bóg burzy i  deszczu. Do Mezopotamii trafił z Lewantu dzięki Amorytom i stał się bóstwem akadyjskim,  a potem asyryjsko-babilońskim. Jego imię zapisywane jest tym samym logogramem  co imię Teszuba. W akadyjskim nazywany był również '''Rammanu''' (piorun). Często  nazywano go '''Belu''', co jest potocznym określeniem na „pana”.
|[[Plik:Zeus - zgromadzenie olimpijskie, Etruria; amfora, Luwr.jpg|mały|200x200px|
 
* Zgromadzenie olimpijskie,  Apollo, Zeus, Hera; Etruria 420-400 p.n.e. (źródło: [[commons:File:Calyx-krater_olympian_assembly_MAN.jpg|wikimedia]]).
 
* Amfora, Zeus 470-460p.n.e., muzeum Luwru, (źródło: [https://www.theoi.com/Olympios/Zeus.html theoi.com])
Jego ikonografia jest podobna do ikonografii  Teszuba. W rękach dzierży siekierkę i piorun lub dwa pioruny. Ten ostatni zmienił swój wygląd i z pojedynczego trójzębu stał się podwójnym o krótkiej rękojeści  łączącej.  Tak jak Teszubowi towarzyszy  mu byk lub ma na głowie rogi byka.
]]
 
 
W Asyrii Adad nabiera cech boga wojny  i często gości na proporcach wojennych. Jednocześnie łączy się go z bogiem  słońca i prawa – Szamaszem.
|


 
* Zeus, najwyższy bóg panteonu greckiego przejął wiele swych cech od Teszuba i Adada
Adad na byku z piorunami w dwóch dłoniach, syryjska stela z Arslan Tash w północnej Syrii (VIII wiek p.n.e.), obecnie w Luwrze, źródło: <nowiki>http://oracc.museum.upenn.edu/amgg/listofdeities/ikur/</nowiki>
* jako bóg nieba i burzy Zeus najczęściej  dzierży dwustronny płomienny oręż
 
* ma on po środku rękojeść, z której  wychodzą dwa szpice lub bardziej skomplikowane mnogie dzidopodobne ostrza
Asyryjscy żołnierze niosący posąg Adada, prawdopodobnie jako łup wojenny, źródło: <nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/Hadad</nowiki>
* na pierwszej z waz piorun wygląda jak krótka włócznia i niezwykle przypomina  wadźrę z ''Nagarjunakondy''
* Zeus często stoi w pozycji wyprostowanej z jedną ręką uniesioną w górę, by cisnąć piorun
* pozycja ta jest charakterystyczna dla Teszuba i innych bliskowschodnich bogów burzy
|-
|-
|'''Baal''' (w językach semickich: władca, pan; akadyjskie: belu) – tak  najczęściej określano Adada w Ugarycie.
! style="text-align: center;"|
 
 
Przedstawiany był on z uniesioną ręką,  w której dzierży buławę lub piorun. Na jednym z wizerunków z Ugarytu piorun  wyobrażony jest jako dzida w postaci rośliny – symbol wegetacji. Wynika to z  tego, że w Ugarycie Baal łączony był z rocznym cyklem wegetacyjnym.
|
 
 
Wizerunek Baala na steli z Ugarytu (XV-XIII  p.n.e.), odnaleziony w Ras Shamra, źródło: <nowiki>https://pl.wikipedia.org/wiki/Baal</nowiki>


Figura Baala z brązu, 14-12 p.n.e., z Ras Shamra,  Muzeum w Luwrze, źródło: <nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/Baal</nowiki>
=== Rzeźba od  Mauriów do Kuszanów (320 p.n.e.-267 n.e.) ===
|-
|-
|Bogowie babilońscy i asyryjscy często  zapożyczają cechy gromowładnego Adada. Na reliefie odnalezionym w Nimrut w  świątyni Ninurty widzimy boga, który dzierży charakterystyczne podwójne  trójzęby znane z wyobrażeń Adada. Prawdopodobnie jest to Ninurta, bóg  rolnictwa, myślistwa i wojny, walczący z ptakiem Anzu, który wykradł tabliczki losu (alternatywna interpretacja utożsamia go z Adadem, który  walczy z Asakku).
|[[Plik:Bhaja Caves Amit R Mahadik 12 - vajra.jpg|mały|150x150px|Bhājā, Mahārāṣṭra, Bóg słońca (po lewej),  Indra (po prawej) strzegący wejścia do wihary nr 19 (100-70 p.n.e.) (źródło: [[commons:File:Bhaja_Caves_Amit_R_Mahadik_12.jpg|wikimedia]])]][[Plik:Temptation of the Buddha - vajra.jpg|mały|Sanchi, brama zachodnia, kuszenie Buddy i ucieczka armii Mary (50-0 p.n.e.) (źródło: [[commons:File:Temptation_of_the_Buddha_with_Mara's_army_fleeing.jpg|wikimedia]])|150x150px]]
|Ninurta z piorunami ściga Anzu, który ukradł Tablicę Przeznaczeń z sanktuarium Enlila (alternatywna interpretacja: Adad i  Asakku)  (Austen Henry Layard Monuments  of Nineveh, 2nd Series, 1853)


źródło: <nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/Marduk</nowiki>
* Indra w Rygwedzie włada piorunem (''vajra'')  lub toporem (''kuliśa'')
* na wczesnej ikonografii piorun Indry przedstawiany jest jako dwustronnie zaostrzony oręż niewielkich rozmiarów, dzierżony w prawej dłoni boga
* na reliefie z Sanchi oręż, przypominający ten spotykany w dłoni  Indry, dzierży jeden z uciekających demonów z orszaku Mary
|-
|-
|Zeus, najwyższy bóg panteonu greckiego  przejął wiele swych cech od Teszuba i Adada. Jako bóg nieba i burzy Zeus najczęściej  dzierży dwustronny płomienny oręż. Ma on po środku rękojeść, z której  wychodzą dwa szpice lub bardziej skomplikowane mnogie dzidopodobne ostrza. Na  pierwszej z waz piorun wygląda jak krótka włócznia i niezwykle przypomina  wadźrę z ''Nagarjunakondy.''
|[[Plik:14 vajra.jpg|mały|150x150px|Puginały, rekonstrukcja wyglądu na podstawie rzeźb z Nagarjunakondy (Murthy, 1966, s. 212)<ref name=":0">Murthy, K. K. (1966). Weapons of War in the Sculptures of Nāgārjunakoṇḍa. ''Artibus Asiae'', ''28''(2/3), 211–218, s. 112.</ref>]]
 


Zeus często stoi w pozycji  wyprostowanej z jedną ręką uniesioną w górę, by cisnąć piorun. Pozycja ta  jest charakterystyczna dla Teszuba i innych bliskowschodnich bogów burzy.
* wadźra z ''Nagarjunakondy'' (Andhra Pradesh, rok:  210-325)
|
* broń jest uderzająco podobna do wyobrażenia pioruna w ręku Zeusa na wazie z Etrurii (powyżej)
 
 
Zgromadzenie olimpijskie, Apollo, Zeus, Hera; Etruria 420-400 p.n.e., źródło: <nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/Zeus</nowiki>
 
Amfora, Zeus 470-460p.n.e., muzeum Luwru, źródło: <nowiki>https://www.theoi.com/Gallery/K1.1.html</nowiki>
|-
| colspan="2" |
=== '''Rzeźba od Mauriów do Kuszanów''' (320 p.n.e.-267 n.e.) ===
|-
|-
|Indra w Rygwedzie włada piorunem (''vajra'')  lub toporem (''kuliśa''). Na wczesnej ikonografii piorun Indry przedstawiany jest jako dwustronnie  zaostrzony oręż niewielkich rozmiarów, dzierżony w prawej dłoni boga.
! style="text-align: center;"|
 
 
Na reliefie z Sanchi oręż, przypominający ten spotykany w dłoni  Indry, dzierży jeden z uciekających demonów z orszaku Mary.
|  
 
Bhājā, Mahārāṣṭra, Bóg słońca (po lewej),  Indra (po prawej) strzegący wejścia do wihary nr 19 (100-70 p.n.e.) (źródło: <nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/Bhaja_Caves</nowiki>)


Sanchi, stupa nr 1, brama zachodnia, kuszenie Buddy i ucieczka armii Mary (50-0 p.n.e.) (źródło: <nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/Sanchi</nowiki>)
=== Maru – broń Marathów ===
|-
|-
|Na wyobrażeniu wadźry z ''Nagarjunakondy'' (Andhra Pradesh, rok: 210-325) widzimy broń, która jest uderzająco podobna do wyobrażenia pioruna w  ręku Zeusa na wazie z Etrurii (powyżej).
|[[Plik:24 maduvu.png|mały|150x150px|Maru (źródło: [[commons:File:Maduvu.png|wikimedia]]). ]]
|(Murthy,  1966, s. 212)
|-
| colspan="2" |
=== '''Maru – broń  Marathów''' ===
|-
|Bronią przypominającą wadźrę jest maru (tamil. ''maduvu'').  Była ono stosowana przez Tamilów i Marathów. Wykonywano ją z połączonych  rogów antylopy (Antilope cervicapra),  tak by w miejscu zespolenia powstał uchwyt.
 
 
W Pendźabie maru tworzono w całości ze stali. Jego wariantem  jest ''vajra-muṣṭi'' („piorunowa  pięść”).
|Maru, źródło: <nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/Maduvu</nowiki>


vajra-muṣti, wariant maru
* bronią przypominającą wadźrę jest maru (tamil. ''maduvu'')
|}  
* była ono stosowana przez Tamilów i Marathów
* wykonywano ją z połączonych  rogów antylopy (Antilope cervicapra),  tak by w miejscu zespolenia powstał uchwyt
* w Pendźabie maru tworzono w całości ze stali. Jego wariantem  jest ''vajra-muṣṭi'' („piorunowa  pięść”)
|}


== '''Dodatkowe informacje z subkontynentu indyjskiego''' ==
== Dodatkowe informacje z subkontynentu indyjskiego ==
W MBh termin ''vajra'' pojawia się 362 razy, przede wszystkim w znaczeniu pioruna Indry w terminach go określających np. Piorunodzierżca (''vajrabṛt''). Często pojawia się też w metaforach mówiących o twardości, wówczas występuje w znaczeniu diamentu. W księgach militarnych pojawia się jako nazwa formacji militarnej oraz magicznej broni siejącej spustoszenie wśród nieprzyjaciół (np. MBh 7.26.20).  
W MBh termin ''vajra'' pojawia się 362 razy, przede wszystkim w znaczeniu pioruna Indry w terminach go określających np. Piorunodzierżca (''vajrabṛt''). Często pojawia się też w metaforach mówiących o twardości, wówczas występuje w znaczeniu diamentu. W księgach militarnych pojawia się jako nazwa formacji militarnej oraz magicznej broni siejącej spustoszenie wśród nieprzyjaciół (np. MBh 7.26.20).  


== '''Przypisy''' ==
== Przypisy ==


[[Category: Pāṇi-mukta – broń ciskana ręką]]
[[Category: Pāṇi-mukta – broń ciskana ręką]]

Latest revision as of 11:22, 12 November 2021

Informacje wstępne

Wadźra (piorun, diament) to symboliczna broń, przypisywana rygwedyjskiemu bogu burzy Indrze. Podobną broń dzierżą bogowie burzy na Bliskim Wschodzie. Ikonografia indyjskiej wadźry jako instrumentu o dwustronnej buławowej głowicy lub dwóch szpicach spotykana w buddyzmie i hinduizmie zdaje się być wspólną tradycją związaną ze starożytnym kultem boga burzy.

Historia

Bliskowschodni bóg burzy (1800-631 p.n.e.)

[[Plik:Teszub, muzeum Gaziantep; Hetycki bóg burzy, relief z Samal Berlin, Muzeum Pergamońskie; Tarhunz z Aleppo..jpg|mały|200x200px|* Teszub ze świątyni hetyckiej, muzeum Gaziantep, Turcja (źródło: wikimedia). * Hetycki bóg burzy, relief z Samal (dziś Zincirli), Turcja, Berlin, Muzeum Pergamońskie (źródło: wikimedia). * Tarhunz z Aleppo, (źródło: wikimedia).|link=https://wiki.mahabharata.ckc.uw.edu.pl/index.php%3Ftitle=Plik:Teszub,_muzeum_Gaziantep;_Hetycki_b%C3%B3g_burzy,_relief_z_Samal_Berlin,_Muzeum_Pergamo%C5%84skie;_Tarhunz_z_Aleppo..jpg]]
  • hetycki czasownik tarhu oznacza – „zdobywać”, „być władny” i łączy się z preindoaryjskim terh – „przekraczać”
  • od niego wziął swoje imię hetycki bóg burzy Tarhun, bardziej znany pod huryckim imieniem Teszub
  • Luwici znali go pod imieniem Tarhunz i czcili jako boga wód
  • w państwie Urartu (XIII-VI p.n.e.) Teszub pojawia się jako Tejszeba
  • hetycki bóg burzy i nieba – w swym ręku dzierży topór oraz piorun w kształcie trójzębu
  • często towarzyszy mu byk, a u pasa nosi miecz lub – na modę asyryjską – bułat
[[Plik:Adad, syryjska stela z Arslan Tash w północnej Syrii (VIII wiek p.n.e.), obecnie w Luwrze. Asyryjscy żołnierze niosący posąg Adada..jpg|mały|200x200px|* Adad na byku z piorunami w dwóch dłoniach, syryjska stela z Arslan Tash w północnej Syrii (VIII wiek p.n.e.), obecnie w Luwrze (źródło: http:oracc.museum.upenn.edu). * Asyryjscy żołnierze niosący posąg Adada, prawdopodobnie jako łup wojenny, szkic za Leyardem (źródło: wikimedia).|link=https://wiki.mahabharata.ckc.uw.edu.pl/index.php%3Ftitle=Plik:Adad,_syryjska_stela_z_Arslan_Tash_w_p%C3%B3%C5%82nocnej_Syrii_(VIII_wiek_p.n.e.),_obecnie_w_Luwrze._Asyryjscy_%C5%BCo%C5%82nierze_nios%C4%85cy_pos%C4%85g_Adada..jpg]]
  • Adad lub Hadad (symeryjki Iszkur) to mezopotamski bóg burzy i deszczu
  • do Mezopotamii trafił z Lewantu dzięki Amorytom i stał się bóstwem akadyjskim, a potem asyryjsko-babilońskim
  • jego imię zapisywane jest tym samym logogramem co imię Teszuba
  • w akadyjskim nazywany był również Rammanu (piorun)
  • często nazywano go Belu, co jest potocznym określeniem na „pana”
  • jego ikonografia jest podobna do ikonografii Teszuba – w rękach dzierży siekierkę i piorun lub dwa pioruny
  • piorun zmienił swój wygląd i z pojedynczego trójzębu stał się podwójnym o krótkiej rękojeści łączącej
  • tak jak Teszubowi towarzyszy mu byk lub ma na głowie rogi byka
  • w Asyrii Adad nabiera cech boga wojny i często gości na proporcach wojennych
  • jednocześnie łączy się go z bogiem słońca i prawa – Szamaszem
[[Plik:Baal, Ugarit, Louvre .jpg|alt=|mały|200x200px|* Wizerunek Baala na steli z Ugarytu (XV-XIII p.n.e.), odnaleziony w Ras Shamra (źródło: wikimedia).
  • Figura Baala z brązu, 14-12 p.n.e., z Ras Shamra, Muzeum w Luwrze (źródło: wikimedia)]]
  • Baal (w językach semickich: władca, pan; akadyjskie: belu) – tak najczęściej określano Adada w Ugarycie
  • przedstawiany był on z uniesioną ręką, w której dzierży buławę lub piorun
  • na jednym z wizerunków z Ugarytu piorun wyobrażony jest jako dzida w postaci rośliny – symbol wegetacji
  • wynika to z tego, że w Ugarycie Baal łączony był z rocznym cyklem wegetacyjnym
[[Plik:Chaos Monster and Sun God.png|mały|200x200px|Ninurta z piorunami ściga Anzu, który ukradł Tablicę Przeznaczeń z sanktuarium Enlila (alternatywna interpretacja: Adad i Asakku)  (zamieszczone w: A.H.Layard, Monuments of Nineveh, 2nd Series, 1853) (źródło: wikimedia).]]
  • bogowie babilońscy i asyryjscy często zapożyczają cechy gromowładnego Adada
  • na reliefie odnalezionym w Nimrut w świątyni Ninurty widzimy boga, który dzierży charakterystyczne podwójne trójzęby znane z wyobrażeń Adada
  • prawdopodobnie jest to Ninurta, bóg rolnictwa, myślistwa i wojny, walczący z ptakiem Anzu, który wykradł tabliczki losu
  • alternatywna interpretacja utożsamia go z Adadem, który walczy z Asakku
[[Plik:Zeus - zgromadzenie olimpijskie, Etruria; amfora, Luwr.jpg|mały|200x200px|
  • Zgromadzenie olimpijskie, Apollo, Zeus, Hera; Etruria 420-400 p.n.e. (źródło: wikimedia).
  • Amfora, Zeus 470-460p.n.e., muzeum Luwru, (źródło: theoi.com)

]]

  • Zeus, najwyższy bóg panteonu greckiego przejął wiele swych cech od Teszuba i Adada
  • jako bóg nieba i burzy Zeus najczęściej dzierży dwustronny płomienny oręż
  • ma on po środku rękojeść, z której wychodzą dwa szpice lub bardziej skomplikowane mnogie dzidopodobne ostrza
  • na pierwszej z waz piorun wygląda jak krótka włócznia i niezwykle przypomina wadźrę z Nagarjunakondy
  • Zeus często stoi w pozycji wyprostowanej z jedną ręką uniesioną w górę, by cisnąć piorun
  • pozycja ta jest charakterystyczna dla Teszuba i innych bliskowschodnich bogów burzy

Rzeźba od Mauriów do Kuszanów (320 p.n.e.-267 n.e.)

[[Plik:Bhaja Caves Amit R Mahadik 12 - vajra.jpg|mały|150x150px|Bhājā, Mahārāṣṭra, Bóg słońca (po lewej), Indra (po prawej) strzegący wejścia do wihary nr 19 (100-70 p.n.e.) (źródło: wikimedia)]][[Plik:Temptation of the Buddha - vajra.jpg|mały|Sanchi, brama zachodnia, kuszenie Buddy i ucieczka armii Mary (50-0 p.n.e.) (źródło: wikimedia)|150x150px]]
  • Indra w Rygwedzie włada piorunem (vajra) lub toporem (kuliśa)
  • na wczesnej ikonografii piorun Indry przedstawiany jest jako dwustronnie zaostrzony oręż niewielkich rozmiarów, dzierżony w prawej dłoni boga
  • na reliefie z Sanchi oręż, przypominający ten spotykany w dłoni Indry, dzierży jeden z uciekających demonów z orszaku Mary
mały|150x150px|Puginały, rekonstrukcja wyglądu na podstawie rzeźb z Nagarjunakondy (Murthy, 1966, s. 212)[1]
  • wadźra z Nagarjunakondy (Andhra Pradesh, rok: 210-325)
  • broń jest uderzająco podobna do wyobrażenia pioruna w ręku Zeusa na wazie z Etrurii (powyżej)

Maru – broń Marathów

[[Plik:24 maduvu.png|mały|150x150px|Maru (źródło: wikimedia). ]]
  • bronią przypominającą wadźrę jest maru (tamil. maduvu)
  • była ono stosowana przez Tamilów i Marathów
  • wykonywano ją z połączonych rogów antylopy (Antilope cervicapra), tak by w miejscu zespolenia powstał uchwyt
  • w Pendźabie maru tworzono w całości ze stali. Jego wariantem jest vajra-muṣṭi („piorunowa pięść”)

Dodatkowe informacje z subkontynentu indyjskiego

W MBh termin vajra pojawia się 362 razy, przede wszystkim w znaczeniu pioruna Indry w terminach go określających np. Piorunodzierżca (vajrabṛt). Często pojawia się też w metaforach mówiących o twardości, wówczas występuje w znaczeniu diamentu. W księgach militarnych pojawia się jako nazwa formacji militarnej oraz magicznej broni siejącej spustoszenie wśród nieprzyjaciół (np. MBh 7.26.20).

Przypisy

  1. ↑ Murthy, K. K. (1966). Weapons of War in the Sculptures of Nāgārjunakoṇḍa. Artibus Asiae, 28(2/3), 211–218, s. 112.
Retrieved from "https://en-wiki.mahabharata.ckc.uw.edu.pl/index.php?title=Vajra_–_piorun&oldid=387"