Zwierzęta we wczesnej sztuce: Difference between revisions

From en-MahabharataWiki
Jump to navigationJump to search
imported>AndBab
imported>AndBab
No edit summary
 
(3 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 239: Line 239:


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|[[Plik:Mohenjodaro-seal.jpg|centruj|bezramki|205x205px]]
|[[Plik:Pan Zwierząt.jpg|centruj|bezramki|201x201px]]
|-
|
|
* Zwierzęta z gawialem w  centrum
* pieczęć z Mohenjo-daro
* źródło: [https://www.harappa.com/content/master-animals-and-animal-masters-iconography-indus-tradition harappa.com]
|
|
|-
* Pan Zwierząt
|Zwierzęta z gawialem w  centrum, pieczęć z Mohenjo-daro
* źródło: [[commons:File:Shiva_Pashupati.jpg|wikimedia]]
 
<nowiki>https://www.harappa.com/content/master-animals-and-animal-masters-iconography-indus-tradition</nowiki>
|Pan Zwierząt
 
<nowiki>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Shiva_Pashupati.jpg</nowiki>
|}
|}


Line 254: Line 255:


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|
|[[Plik:Mohenjo-daro, pies, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|
|[[Plik:Mohenjo-daro, pies4, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|
|[[Plik:Mohenjo-daro, kot, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|-
|Pies, muzeum w  Mohenjo-daro.
|Pies, muzeum w  Mohenjo-daro.
Line 262: Line 263:
|Kot, muzeum w  Mohenjo-daro.
|Kot, muzeum w  Mohenjo-daro.
|-
|-
|
|[[Plik:Mohenjo-daro, kot2, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|
|[[Plik:Mohenjo-daro, świnia3, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|
|[[Plik:Karachi, świnie, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|-
|Kot, muzeum w  Mohenjo-daro.
|Kot, muzeum w  Mohenjo-daro.
Line 270: Line 271:
|Świnie, muzeum w  Mohenjo-daro.
|Świnie, muzeum w  Mohenjo-daro.
|-
|-
|
|[[Plik:Mohenjo-daro, osioł, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|
|[[Plik:Mohenjo-daro, dromader, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|
|[[Plik:Karachi, baran, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|-
|Osioł?, muzeum w  Mohenjo-daro.
|Osioł?, muzeum w  Mohenjo-daro.
Line 278: Line 279:
|Baran, muzeum w Karachi.
|Baran, muzeum w Karachi.
|}
|}
(zdjęcia: A.Babkiewicz 2018).
(zdjęcia: A.Babkiewicz 2018)




Line 284: Line 285:


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|[[Plik:Karachi, wiewiórki, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Climbing-monkey4.jpg|alt=|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Węże i czciciele, Mohenjo-daro, pieczęć, 2100-1750 p.n.e., długość 2 cm, lokalizacja nieznana..jpg|centruj|bezramki|300x300px]]
|-
|
|
* Wiewiórki, kamień,  muzeum w Karach
* zdjęcie: A.Babkiewicz 2018
|
|
* Małpa, terakota,  Harappa,
* rozmiar 6x4x4 cm, 2500 p.n.e.
* Muzeum Narodowe w New Delhi
* źródło: [http://www.nationalmuseumindia.gov.in/en/collections/index/6 nationalmuseumindia.gov.in]
|
|
|-
* Węże i czciciele,  Mohenjo-daro
|Wiewiórki, kamień,  muzeum w Karach (zdjęcie: A.Babkiewicz 2018).
* pieczęć, 2100-1750 p.n.e., długość 2 cm
|Małpa, terakota,  Harappa, rozmiar 6x4x4 cm, 2500 p.n.e., Muzeum Narodowe w New Delhi
* lokalizacja nieznana.
 
* źródło: Huntington i Huntington 1985:22,  fig.2.13<ref>Huntington, Susan L., i John C. Huntington. 1985. ''The Art Of Ancient India: Buddhist, Hindu, Jain''. 1st Edition. New York: Weatherhill.</ref>
<nowiki>http://www.nationalmuseumindia.gov.in/en/collections/index/6</nowiki>
|Węże i czciciele,  Mohenjo-daro, pieczęć, 2100-1750 p.n.e., długość 2 cm, lokalizacja nieznana.
 
(źródło: Huntington i Huntington 1985:22,  fig.2.13)
|}
|}


Line 301: Line 308:


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|
|[[Plik:Karachi, niedźwiedzio-człowiek, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|
|[[Plik:Karachi, niedźwiedzio-człowiek 2, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|
|[[Plik:Karachi, małpo-człowiek, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|-
|Niedźwiedzio-człowiek,  muzeum w Karachi.
|Niedźwiedzio-człowiek,  muzeum w Karachi.
Line 309: Line 316:
|Małpo-człowiek, muzeum w  Karachi.
|Małpo-człowiek, muzeum w  Karachi.
|}
|}
(zdjęcia: A.Babkiewicz 2018).
(zdjęcia: A.Babkiewicz 2018)




Line 315: Line 322:


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|
|[[Plik:Karachi, świnia i byk, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|
|[[Plik:Mohenjo-daro, ptaki, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|
|[[Plik:Harappa, ptaki, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|-
|Świnia  z ruchomą głową i byk, muzeum w Karachi,
|Świnia  z ruchomą głową i byk, muzeum w Karachi,
|Ptaki,  muzeum w Mohenjo-daro.
|Ptaki,  muzeum w Mohenjo-daro.
|Ptaki  rozmieszczone w glinianym koszu, muzeum w Harappie.
|Ptaki  w glinianym koszu, muzeum w Harappie.
|}
|}
(zdjęcia: A.Babkiewicz 2018).
(zdjęcia: A.Babkiewicz 2018)




Line 332: Line 339:


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|[[Plik:Harappa, pawie, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Harappa, jeleń, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Cemetery-h-pot-1.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|
|
* pawie  na naczyniu z cmentarzyska H
* muzeum w Harappie
* zdjęcie: A.Babkiewicz 2018
|
|
* antylopa na naczyniu z cmentarzyska H
* muzeum w Harappie
* zdjęcie: A.Babkiewicz 2018
|
|
|-
* człowiek z bydłem i psem  z cmentarzyska H  
|Pawie  na naczyniu z cmentarzyska H, muzeum w Harappie (zdjęcie: A.Babkiewicz 2018).
* muzeum w New Delhi  
|Antylopa na naczyniu z  cmentarzyska H, muzeum w Harappie (zdjęcie: A.Babkiewicz 2018).
* źródło: [https://www.harappa.com/blog/national-museum-delhi harappa.com]
|Człowiek z bydłem i psem  z cmentarzyska H, muzeum w New Delhi (źródło: <nowiki>https://www.harappa.com/blog/national-museum-delhi</nowiki>)
|}
|}


Line 345: Line 361:


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|[[Plik:Ashoka with his two Queens visiting the Deer Park Sanchi Stupa 1 Southern Gateway.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:War of the Relics of the Buddha Sanchi Stupa 1Southern Gateway2.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Temptation and enlightenment of the Buddha.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|
|
* Aśoka  z królowymi odwiedza Sarnath
* Sanchi, południowa brama 
* źródło: [[commons:File:Ashoka_with_his_two_Queens_visiting_the_Deer_Park_Sanchi_Stupa_1_Southern_Gateway.jpg|wikimedia]]
|
|
* Wojna  o relikwie, Sanchi, południowa brama
* źródło: [[commons:File:War_of_the_Relics_of_the_Buddha_Sanchi_Stupa_1Southern_Gateway.jpg|wikimedia]]
|
|
* Kuszenie  Buddy i atak Mary, Sanchi, zachodnia brama 
* źródło: [[commons:File:Temptation_and_enlightenment_of_the_Buddha.jpg|wikimedia]]
|-
|-
|Aśoka  z królowymi odwiedza Sarnath; Sanchi, południowa brama  (<nowiki>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ashoka_with_his_two_Queens_visiting_the_Deer_Park_Sanchi_Stupa_1_Southern_Gateway.jpg</nowiki>)
|[[Plik:Syama Jataka Sanchi Stupa 1Western Gateway.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|Wojna  o relikwie, Sanchi, południowa brama (źródło:  <nowiki>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:War_of_the_Relics_of_the_Buddha_Sanchi_Stupa_1Southern_Gateway.jpg</nowiki>)
|[[Plik:Bharhut Mahakapi Jataka2.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|Kuszenie  Buddy i atak Mary, Sanchi, zachodnia brama  (<nowiki>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Temptation_and_enlightenment_of_the_Buddha.jpg</nowiki>)
|[[Plik:Bharhut Kurunga Miga Jataka.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|-
|
|
* ''Śjamadźataka'',  Sanchi, zachodnia brama
* źródło: [[commons:File:Syama_Jataka_Sanchi_Stupa_1Western_Gateway.jpg|wikimedia]]
|
|
* ''Mahakapidźataka'',  Bharhut
* źródło: [[commons:File:Bharhut_Mahakapi_Jataka.jpg|wikimedia]]
|
|
|-
* ''Kurungamigadźataka'', Bharhut  
|''Śjamadźataka'',  Sanchi, zachodnia brama (<nowiki>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Syama_Jataka_Sanchi_Stupa_1Western_Gateway.jpg</nowiki>)
* mówiąca o trzech przyjaciołach: antylopie, żółwiu i dzięciole   
|''Mahakapidźataka'',  Bharhut (<nowiki>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bharhut_Mahakapi_Jataka.jpg</nowiki>)
* źródło: [[commons:File:Bharhut_Kurunga_Miga_Jataka.jpg|wikimedia]]
|''Kurungamigadźataka''  mówiąca o trzech przyjaciołach: antylopie, żółwiu i dzięciole, Bharhut (<nowiki>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bharhut_Kurunga_Miga_Jataka.jpg</nowiki>)
|}
|}


Line 366: Line 396:


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|[[Plik:Sarnath capital.jpg|centruj|bezramki|417x417px]]
|[[Plik:Elephant capital Sankasya.jpg|centruj|bezramki|398x398px]]
|[[Plik:Rampurva bull in Presidential Palace high closeup.jpg|centruj|bezramki|384x384px]]
|-
|
|
* Lwi  kapitel z Sarnath 
* źródło: [[commons:File:Sarnath_capital.jpg|wikimedia]]
|
|
* Słoniowy  kapitel z Sankissy 
* źródło: [[commons:File:Elephant_capital_Sankasya.jpg|wikimedia]]
|
|
* Zebu  kapitel z Rampurva, muzeum w New Delhi 
* źródło: [[commons:File:Rampurva_bull_in_Presidential_Palace_high_closeup.jpg|wikimedia]]
|-
|-
|Lwi  kapitel z Sarnath  (<nowiki>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sarnath_capital.jpg</nowiki>)
|[[Plik:Bharhut pillar capital.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|Słoniowy  kapitel z Sankissy  (<nowiki>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Elephant_capital_Sankasya.jpg</nowiki>)
|[[Plik:Balustrade peacock Sanchi Stupa No1.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|Zebu  kapitel z Rampurva, muzeum w New Delhi  (<nowiki>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rampurva_bull_in_Presidential_Palace_high_closeup.jpg</nowiki>)
|[[Plik:Coin of Azes II LACMA M.84.110.8 (2 of 2).jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|-
|
|
* Kapitel  kolumny z Bharhut 
* źródło: [[commons:File:Bharhut_pillar_capital.jpg|wikimedia]]
|
|
* Motyw  pawia na balustradzie, Sanchi, II p.n.e.
* źródło: [[commons:File:Balustrade_peacock_Sanchi_Stupa_No1.jpg|wikimedia]]
|
|
|-
* Moneta  z zebu, Azes II 35-12 p.n.e.
|Kapitel  kolumny z Bharhut  (<nowiki>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bharhut_pillar_capital.jpg</nowiki>)
* władca indo-scytyjski   
|Motyw  pawia na balustradzie, Sanchi, II p.n.e.
* źródło: [[commons:File:Coin_of_Azes_II_LACMA_M.84.110.8_(2_of_2).jpg|wikimedia]]
 
(<nowiki>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Balustrade_peacock_Sanchi_Stupa_No1.jpg</nowiki>)
|Moneta  z zebu, Azes II 35-12 p.n.e., władca indo-scytyjski  (<nowiki>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Coin_of_Azes_II_LACMA_M.84.110.8_(2_of_2).jpg)</nowiki>
|}
|}


== Przypisy ==
== Przypisy ==
[[Category:Fauna]]

Latest revision as of 05:13, 10 November 2021

Artefakty z kultury harappańskiej obfitują w różnorodność przedstawień zwierząt. Pojawiają się one na pieczęciach, jako figurki terakotowe oraz drobne rzeźby kamienne, z kości i fajansu. Dbałość o szczegóły i realizm ich wykonania znacznie góruje nad większością przedstawień postaci ludzkich.

Rogacizna

Krowa jest częstym motywem pojawiającym się w malarstwie naskalnym na terenie Indii:

  • ciężarna krowa, malowidło naskalne z Raisen (Madhya Pradesh, 8000-2500 p.n.e.)
  • tzw. malarstwo rentgenowe – wizja przez szkielet zwierzęcia.
  • Może być traktowane jako metafora multiplikacji stworzenia dzięki płodności.
 centruj|mały|200x200px|źródło: Huntington i Huntington 1985:4, fig. 1.1[1]


  • byk zebu (Bos indicus), malowidło naskalne, Kharvai (Madhya Pradesh, 2500-300 p.n.e.)
  • artysta podkreślił charakterystyczną cechę zebu – wielki wielbłądzi garb
  • bydło specyficzne dla Indii, ale znane również w starożytnej Mezopotamii
  • wywodzi się od gatunku garbatego tura (Bos primigenius namadicus).
 centruj|mały|200x200px|źródło: Huntington i Huntington 1985:4, fig 1.2[2]
  • bydło z jaskini Bhimbetka (Madhya Pradesh, 8000-1000 p.n.e.)
  • pierwsze zdjęcie przedstawia prawdopodobnie indyjskiego tura
  • na drugim widać byka atakującego człowieka.
 [[Plik:Bhimbetka.jpg|centruj|mały|200x200px|źródło: wikimedia]][[Plik:Rock Shelter 15, Bhimbetka 02.jpg|alt=|centruj|mały|200x200px|źródło: wikimedia]]


Zainteresowanie bydłem rogatym kontynuowano w Cywilizacji Doliny Indusu. Najpopularniejszym motywem sztuki harappańskiej są właśnie przedstawienia rogacizny. Artyści uchwycili charakterystyczne cechy jej różnych gatunków. W sztuce harappańskiej występują:

  • Byk bezgarbny (jednorożec), (5,08x5,08 cm),
  • Mohenjo-daro, Muzeum w Karachi
  • źródło: www.harappa.com
 bezramki|200x200px
centruj|bezramki|200x200px
  • Gaur indyjski (bizon), Mohenjo-daro, (2,04x2.04 cm)
  • Muzeum w Mohenjo-daro
  • źródło: harappa.com
 centruj|bezramki|200x200px
centruj|bezramki|204x204px


Ikoną kultury harappańskiej stał się jednorożec przedstawiany zazwyczaj przy ołtarzu-paśniku znajdującym się na charakterystycznym jednonogim stojaku (przy innych zwierzętach przedstawiane są paśniki stojące na ziemi). Takie przedstawienie może świadczyć o sakralnym znaczeniu jednorożca. Połączone głowy dwóch jednorożców wraz z liśćmi aśwatthy znajdują się na pieczęci przypominającej ikonografię herbową. Głowa jednorożca pojawia się u trójgłowego stworzenia – hybrydy jednorożca, gaura i kozła.


Jest wielce prawdopodobne, że w kulturze harappańskiej, podobnie jak w minojskiej, organizowano coś w rodzaju korridy polegającej na akrobacjach wykonywanych nad bykiem. Dwie pieczęcie przedstawiają zwierzę, prawdopodobnie bawoła wodnego, nad którym skaczą ludzkie postacie. Może to być kilku ludzi lub jeden przedstawiony w konwencji malarstwa symultanicznego.

centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|170x170px|alt= centruj|bezramki|300x300px
  • Sceny akrobacji nad bawołem wodnym (2600 -1900 p.n.e.)
  • museum narodowe w New Delhi (Joshi i in. 1987:seal M-312-A)
  • źródło: harappa.com
  • Sceny akrobacji nad bawołem wodnym,
  • odcisk pieczęci z Banawali (2300 – 1700 p.n.e.)
  • źródło: Bibhu Dev Misra 2017
  • Tauromachia, rekonstrukcja fresku z pałacu w Knossos (Kreta)
  • XVI p.n.e., 0,7 m. wysokości
  • źródło: wikimedia


Rogacizna mogła być składana w ofierze. Na jednej z pieczęci przedstawiony jest człowiek-kapłan klęczący przed bóstwem wyłaniającym się z aśwatthy. Za nim stoi byk, najczęściej interpretowany jako zwierze ofiarne. Na innej tabliczce widoczny jest mężczyzna stawiający stopę na głowie byka i przeszywający go dzidą. Scena ta przypomina bardziej walkę na arenie niż rytualne szlachtowanie zwierzęcia.

  • Byk ofiarny (fragment pieczęci), Mohenjo-daro
  • rozmiar 4,6x3,95x0,8 cm, muzeum w Islamabadzie
  • źródło: harappa.com
 centruj|bezramki|200x200px
  • Walka z bykiem (fragment), tabliczka gliniana, Harappa
  • rozmiar: 3,91x1,62 cm, muzeum w Harappie
  • źródło: harappa.com
 centruj|bezramki|200x200px


Poza akrobacjami nad bykiem inną cechą łączącą cywilizację harappańską i minojską są wszechobecne rogi. Na Krecie są one motywem architektonicznym, a w Dolinie Indusu pojawiają się jako nakrycie głowy dostojników, kapłanów i bóstw. Rogate nakrycia głowy były cechą charakterystyczną również bóstw i dostojników w kulturze mezopotamskiej. Jednak tam rogi są multiplikowane, a w późniejszym okresie przylegają ściśle do głowy bóstwa. Natomiast w kulturze harappańskie znajdują się one nad głową osoby, tworząc charakterystyczny półksiężyc. Posiada je kapłan składający byka w ofierze, ale i wyłaniające się z aśwatthy bóstwo. Nosi je kobieta o byczych nogach walcząca z tygrysem oraz siedzący w pozycji jogicznej „Pan Zwierząt”. Rogi przydawane są nawet tygrysowi i kobiecie-centaurze o ciele tygrysa.


Terakotowe figurki bydła są niezwykle liczne, a wiele z nich jest wykonanych z wielką dbałością o anatomiczne detale. Zachwycają one realizmem i świadczą o dobrze utartej konwencji powtarzanego przez rzemieślników wzoru.

centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px
  • Byk, Mohenjo-daro, (2100-1750 p.n.e.)
  • terakota, długość 7 cm
  • źródło: harappa.com
  • Byki walczące pod drzewem, Harappa
  • dwustronna terakotowa tabliczka
  • źródło: harappa.com
centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px
  • Figurki byków, muzeum w Mohenjo-daro
  • zdjęcie: A.Babkiewicz 2018
  • Bawół wodny, muzeum w Mohenjo-daro
  • zdjęcie: A.Babkiewicz 2018
  • Postać o głowie bawoła, Muzeum Karachi
  • zdjęcie: A.Babkiewicz 2018

Tygrys

Poza bydłem częstym motywem w sztuce harappańskiej jest tygrys. Pojawia się on w scenach przypominających wizerunki Gilgamesza z Mezopotamii, gdzie bohater trzyma w rękach dwa wielkie koty. Tygrys zdaje się być deifikowany, gdy pojawia się z rogami w scenach takich jak ta z kobietą-bykiem. Ciało tygrysa posiada też rogata bogini z długim warkoczem, przypominająca centaura. Wśród artefaktów spotyka się również głowy-maski tygrysa wykonane z terakoty.

centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|238x238px centruj|bezramki|201x201px
  • Walczący z tygrysami, pieczęć
  • Mohenjo-daro, 2500 p.n.e.
  • źródło: harappa.com
  • Człowiek trzymający dwa tygrysy, terakota
  • rozmiar 3,91x1,5 cm, Muzeum w Harappie
  • źródło: harappa.com
  • Walczący z tygrysami, pieczęć
  • Mohenjo-daro, muzeum w Karachi
  • źródło: wikimedia
centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px
  • Hybryda kobiety i byka (nogi, ogon, rogi) walcząca z tygrysem o roślinnych rogach
  • Pieczęć z Mohenjo Daro, 2100-1750 p.n.e.,
  • 2-4 cm, Muzeum Narodowe w Delhi
  • źródło: Huntington i Huntington 1985:22–23[3]
  • Kobieta-centaur o ciele tygrysa,
  • źródło: Joshi i in. 1987:K-50[4]
  • Terakotowa głowa-maska tygrysa, muzeum w Karachi
  • zdjęcie: A.Babkiewicz 2018


Powtarzającym się motywem jest tygrys stojący pod drzewem, na którym siedzi człowiek. Niektóre ze scen sugerują, że nie jest to ukrywanie się przed tym zwierzęciem, ale raczej próba skomunikowania się z nim. Na jednej z pieczęci ludzka postać wręcz klęczy przed tygrysem, a ich relacja wygląda na przyjazną.


Postać na drzewie z tygrysem:

centruj|bezramki|208x208px centruj|bezramki
  • Mohenjo Daro pieczęć (Mackay 1937-38, Pl. XCVI.522)
  • źródło: harappa.com
  • Harappa terakota tablet (H2001-5075/2922-01) 3x1,5 cm
  • źródło: harappa.com
centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki
  • Chanhu-daro (Mackay 1943: Pl. LI.18)
  • źródło: harappa.com

Inne zwierzęta na pieczęciach i w rzeźbie

Na pieczęciach harappańskich pojawiają się: nosorożec, słoń oraz kozioł. Wypracowana ikonografia tych zwierząt świadczy o częstym ich portretowaniu i codziennym z nimi obcowaniu.

centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|400x400px
  • Kozły, Kalibangan
  • źródło: Joshi i in. 1987:k-34 A; K-37 A[5]


Na tabliczkach pojawiają się zwierzęta związane z wodą takie jak gawial, czasem mający w paszczy rybę. Ryba obecna jest wśród znaków pisma harappańskiego. Na jednej z tabliczek widoczny jest statek z dwoma ptakami. Prawdopodobnie służyły one do wskazywania kierunku lądu, co świadczy o żegludze dalekomorskiej, podczas której ląd znikał za horyzontem.

centruj|bezramki|400x400px centruj|bezramki|400x400px
  • Ptaki wskazujące kierunek lądu
  • Mohenjo-daro, muzeum w New Delhi
  • źródło: wikimedia


Gawial lub jaszczur jest centralnym motywem pieczęci przedstawiającej grupę zwierząt. Widzimy na niej dwa walczące byki, nosorożca, pękatego człowieka-niedźwiedzia oraz dwa trudne do identyfikacji zwierzęta. Inna pieczęć przedstawia rogatego „Pana Zwierząt”, a wokół niego nosorożca, bawoła, słonia, tygrysa, a pod tronem dwa kozły.

centruj|bezramki|205x205px centruj|bezramki|201x201px
  • Zwierzęta z gawialem w centrum
  • pieczęć z Mohenjo-daro
  • źródło: harappa.com


Popularnym motywem w terakocie harappańskiej były zwierzęta udomowione: psy, świnie, barany, koty. Niektóre z nich wykonane są z wielkim kunsztem i dbałością o szczegóły. Pewne figury o długich szyjach mogą być wyobrażeniami dromaderów, a inne osłów.

centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px
Pies, muzeum w Mohenjo-daro. Pies, muzeum w Mohenjo-daro. Kot, muzeum w Mohenjo-daro.
centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px
Kot, muzeum w Mohenjo-daro. Pysk świni, muzeum w Mohenjo-daro. Świnie, muzeum w Mohenjo-daro.
centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px
Osioł?, muzeum w Mohenjo-daro. Dromadery, muzeum w Mohenjo-daro. Baran, muzeum w Karachi.

(zdjęcia: A.Babkiewicz 2018)


Często przedstawiane były małpy i wiewiórki. W muzeum w Karachi znajduje się cała kolekcja tych ostatnich, wykonanych w kamieniu. Jako motyw pojawiają się również węże. Jedna z tabliczek przypomina do złudzenia późniejszą ikonografię buddyjską – nagów czczących Buddę.

centruj|bezramki|200x200px alt=|centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|300x300px
  • Wiewiórki, kamień, muzeum w Karach
  • zdjęcie: A.Babkiewicz 2018
  • Węże i czciciele, Mohenjo-daro
  • pieczęć, 2100-1750 p.n.e., długość 2 cm
  • lokalizacja nieznana.
  • źródło: Huntington i Huntington 1985:22, fig.2.13[6]


Artyści nie stronili od zwierzęcych hybryd. Ciekawym motywem jest postać człowieka-niedźwiedzia często przedstawianego z wydatnym brzuchem oraz małpo-człowieka wyobrażanego w pozycji kucznej. Pierwsza pojawia się zarówno w postaci terakotowych figurek, jak i na pieczęciach.

centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px
Niedźwiedzio-człowiek, muzeum w Karachi. Niedźwiedzio-człowiek, muzeum w Karachi. Małpo-człowiek, muzeum w Karachi.

(zdjęcia: A.Babkiewicz 2018)


Funkcja terakotowych figur nie jest jasna. Niektóre z nich mają ruchome głowy, inne otwory do umieszczenia osi z kółkami. Często zdają się tworzyć całe kompozycje. Najbardziej przypominają dziecięce zabawki, ale mogły to być również dary wotywne lub przedmioty kultowe.

centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px
Świnia z ruchomą głową i byk, muzeum w Karachi, Ptaki, muzeum w Mohenjo-daro. Ptaki w glinianym koszu, muzeum w Harappie.

(zdjęcia: A.Babkiewicz 2018)


Cmentarzysko H, Harappa (1900-1300 p.n.e.)

Wśród zbiorów kultury cmentarnej H na glinianych naczyniach odkrytych w Harappie pojawiają się nowe motywy zwierzęce. Najczęściej malowane są pawie. Zdarza się, że mają małego człowieczka w swym wnętrzu, co interpretowane jest jako motyw duszy wędrującej w zaświaty. Pojawia się też motyw antylopy oraz człowieka z bydłem i psem. Jako, że obrazy te są umieszczane na urnach mniema się, że mogą być to wyobrażenia boga śmierci, w wielu kulturach wyobrażanego z towarzyszącym mu psem (Allchin i Allchin 1973:459).


centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px
  • pawie na naczyniu z cmentarzyska H
  • muzeum w Harappie
  • zdjęcie: A.Babkiewicz 2018
  • antylopa na naczyniu z cmentarzyska H
  • muzeum w Harappie
  • zdjęcie: A.Babkiewicz 2018
  • człowiek z bydłem i psem z cmentarzyska H
  • muzeum w New Delhi
  • źródło: harappa.com

Rzeźba od Maurjów do Kuszanów

Życie Buddy przedstawiane było na tle przyrody, w tym również w otoczeniu zwierząt. Na scenach pierwszego kazania w Sarnath (Park Antylopi) portretowane były antylopy. Sceny walki o relikwie oraz procesyjne ukazują bojowe słonie i konie. Portretując atak Mary, artyści przedstawiają demonicznych wojowników ze zwierzęcymi głowami. Niektóre dżataki, jak Mahakapi, wymagały równie ukazania zwierząt. Sceny leśne i wiejskie obfitują w przedstawienia zarówno zwierząt dzikich, jak i udomowionych.

centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px
  • Aśoka z królowymi odwiedza Sarnath
  • Sanchi, południowa brama
  • źródło: wikimedia
  • Wojna o relikwie, Sanchi, południowa brama
  • źródło: wikimedia
  • Kuszenie Buddy i atak Mary, Sanchi, zachodnia brama
  • źródło: wikimedia
centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px
  • Śjamadźataka, Sanchi, zachodnia brama
  • źródło: wikimedia
  • Mahakapidźataka, Bharhut
  • źródło: wikimedia
  • Kurungamigadźataka, Bharhut
  • mówiąca o trzech przyjaciołach: antylopie, żółwiu i dzięciole
  • źródło: wikimedia


Zwierzęta (paw, lew, słoń, byk, wąż) pojawiają się jako motywy zdobnicze. Widzimy je na cokołach i zwieńczeniach kolumn Aśoki oraz innych kolumnach wznoszonych ku czci bóstw (np. kolumny z Besnagar), a także stanowiących filary architektoniczne. Ikonografia zwierząt na kolumnach została zaczerpnięta z kolumn perskich z czasów Achemenidów, jednak estetyka ich jest różna, kształty mniej ostre. Zwierzęta pojawiają się też na monetach bitych przez władców.

centruj|bezramki|417x417px centruj|bezramki|398x398px centruj|bezramki|384x384px
  • Słoniowy kapitel z Sankissy
  • źródło: wikimedia
  • Zebu kapitel z Rampurva, muzeum w New Delhi
  • źródło: wikimedia
centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px centruj|bezramki|200x200px
  • Kapitel kolumny z Bharhut
  • źródło: wikimedia
  • Motyw pawia na balustradzie, Sanchi, II p.n.e.
  • źródło: wikimedia
  • Moneta z zebu, Azes II 35-12 p.n.e.
  • władca indo-scytyjski
  • źródło: wikimedia

Przypisy

  1. ↑ Huntington, Susan L., i John C. Huntington. 1985. The Art Of Ancient India: Buddhist, Hindu, Jain. 1st Edition. New York: Weatherhill.
  2. ↑ Huntington, Susan L., i John C. Huntington. 1985. The Art Of Ancient India: Buddhist, Hindu, Jain. 1st Edition. New York: Weatherhill.
  3. ↑ Huntington, Susan L., i John C. Huntington. 1985. The Art Of Ancient India: Buddhist, Hindu, Jain. 1st Edition. New York: Weatherhill.
  4. ↑ Joshi, Jagat Pati, Asko Parpola, Erja Lahdenperä, i Virpi Hämeen-Anttila. 1987. Corpus of Indus Seals and Inscriptions.
  5. ↑ Joshi, Jagat Pati, Asko Parpola, Erja Lahdenperä, i Virpi Hämeen-Anttila. 1987. Corpus of Indus Seals and Inscriptions.
  6. ↑ Huntington, Susan L., i John C. Huntington. 1985. The Art Of Ancient India: Buddhist, Hindu, Jain. 1st Edition. New York: Weatherhill.
Retrieved from "https://en-wiki.mahabharata.ckc.uw.edu.pl/index.php?title=Zwierzęta_we_wczesnej_sztuce&oldid=3063"