Znaczenia imion Ardźuny: Difference between revisions
From en-MahabharataWiki
Jump to navigationJump to search
imported>AndBab No edit summary |
mNo edit summary |
||
(9 intermediate revisions by 2 users not shown) | |||
Line 1: | Line 1: | ||
== Imiona rodowe == | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Paurava'' ====== | |||
|'''Potomek Puru''' (''Pūru'') – protoplasta rodu, urodzony w dynastii księżycowej, najmłodszy syn Jajatiego (''Yayāti''), który oddał ojcu swą młodość. | |'''Potomek Puru''' (''Pūru'') – protoplasta rodu, urodzony w dynastii księżycowej, najmłodszy syn Jajatiego (''Yayāti''), który oddał ojcu swą młodość. | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Bhārata'' ====== | |||
|'''Potomek Bharaty''' (''Bharata'') – protoplasta rodu, potomek w linii Puru, syn Suszmanty i Śakuntali (''Duṣmanta'', ''Śakuntalā''), od którego imienia pochodzi określenie Indii (''Bhāratavarṣa''). | |'''Potomek Bharaty''' (''Bharata'') – protoplasta rodu, potomek w linii Puru, syn Suszmanty i Śakuntali (''Duṣmanta'', ''Śakuntalā''), od którego imienia pochodzi określenie Indii (''Bhāratavarṣa''). | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Tāpatya'' ====== | |||
|'''Potomek Tapati''' (''Tapatī'') – rzeka, żona Samwarany (''Saṃvaraṇa'') i matka Kuru. | |'''Potomek Tapati''' (''Tapatī'') – rzeka, żona Samwarany (''Saṃvaraṇa'') i matka Kuru. | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Kaurava'' ====== | |||
|'''Potomek Kuru''' (''Kuru'') – protoplasta rodu, potomek w linii Puru, syn samwarana i rzeki Tapati (''Saṃvaraṇa'', ''Tapatī''), orze Pole Kurów, by umierający na nim osiągnęli niebiosa (9.52). | |'''Potomek Kuru''' (''Kuru'') – protoplasta rodu, potomek w linii Puru, syn samwarana i rzeki Tapati (''Saṃvaraṇa'', ''Tapatī''), orze Pole Kurów, by umierający na nim osiągnęli niebiosa (9.52). | ||
|} | |} | ||
== Imiona patronimiczne, matronimiczne i relacyjne == | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Pākaśāsani'' ====== | |||
====== ''Indra-'' ====== | |||
====== ''Aindri'' ====== | |||
====== ''Śakra-'' ====== | |||
====== ''Sura-'' ====== | |||
====== ''Tridaśavara-'' ====== | |||
====== ''Vāsava-'' ====== | |||
====== ''Vāsavi'' ====== | |||
|'''syn Indry''' – Imiona patronimiczne utworzone od określeń Indry np. ''Pākaśāsana'' (głupcogromca / pogromca ignorantów lub zabójca demona Paki), ''Śakra'' (silny, potężny), ''Vāsava'' (związany z Wasu), ''Tridaśavara'' (najlepszy z | |'''syn Indry''' – Imiona patronimiczne utworzone od określeń Indry np. ''Pākaśāsana'' (głupcogromca / pogromca ignorantów lub zabójca demona Paki), ''Śakra'' (silny, potężny), ''Vāsava'' (związany z Wasu), ''Tridaśavara'' (najlepszy z trzydziestki bogów). | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Pāṇḍava'' ====== | |||
====== ''Pāṇḍaveya'' ====== | |||
|'''syn Pandu''' (''Paṇḍu'') – imiona odojcowskie. | |'''syn Pandu''' (''Paṇḍu'') – imiona odojcowskie. | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Kaunteya'' ====== | |||
====== ''Kuntī-'' ====== | |||
====== ''Pārtha'' ====== | |||
|'''syn Kunti, Prythy''' (''Kuntī, Pṛthā'') – imiona odmatczyne. | |'''syn Kunti, Prythy''' (''Kuntī, Pṛthā'') – imiona odmatczyne. | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Bhīmānuja'' ====== | |||
====== ''Prabhañjanasutānuja'' ====== | |||
|'''młodszy brat Bhimy''' (Bhīma) – mogą być utworzone od różnych imion brata np. syn „łamiącego” tj. boga wiatru (''Prabhañjana''). | |'''młodszy brat Bhimy''' (Bhīma) – mogą być utworzone od różnych imion brata np. syn „łamiącego” tj. boga wiatru (''Prabhañjana''). | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Kṛṣṇasārathi'' ====== | |||
|'''mający Krysznę za woźnicę'''. | |'''mający Krysznę za woźnicę'''. | ||
|} | |} | ||
== Imiona osobowościowe == | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Jaya'' ====== | |||
====== ''Vijaya'' ====== | |||
====== ''Jiṣṇu'' ====== | |||
|'''Zwycięzca''' – „zwycięstwo”, „wielkie zwycięstwo”, „zwyciężający”, wyrazy utworzone od pierwiastka czasownikowego: ''ji'' – zwyciężać. | |'''Zwycięzca''' – „zwycięstwo”, „wielkie zwycięstwo”, „zwyciężający”, wyrazy utworzone od pierwiastka czasownikowego: ''ji'' – zwyciężać. | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Bībhatsu'' ====== | |||
|'''Bibhatsu''' – „odrażający”, „okrutny”, wyraz utworzony od pierwiastka czasownikowego: ''bādh'' – zatrzymywać, nękać; ''bībhatsā'' – odraza, obrzydlistwo, okrucieństwo. | |'''Bibhatsu''' – „odrażający”, „okrutny”, wyraz utworzony od pierwiastka czasownikowego: ''bādh'' – zatrzymywać, nękać; ''bībhatsā'' – odraza, obrzydlistwo, okrucieństwo. | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
|''' | ====== ''Guḍākeśa'' ====== | ||
|'''Bujnowłosy''' – „mający gęste włosy” (od: ''guḍa'' – piłka, syrop cukrowy; ''keśa'' – włosy) | |||
lub | lub | ||
Line 79: | Line 89: | ||
|} | |} | ||
== Imiona epizodyczne == | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Dhanañjaya'' ====== | |||
|'''Dóbr zdobywca''' – „Ten, który zdobył bogactwa” (od: ''dhana'' – łup, bogactwo; ''ji'' – zwyciężać; ''jaya'' – zwycięstwo). Imię, które otrzymał ''Arjuna'' po zdobycia dla Judhiszthiry bogactw na przeprowadzenie ofiary królewskiej (''rājasūya''). | |'''Dóbr zdobywca''' – „Ten, który zdobył bogactwa” (od: ''dhana'' – łup, bogactwo; ''ji'' – zwyciężać; ''jaya'' – zwycięstwo). Imię, które otrzymał ''Arjuna'' po zdobycia dla Judhiszthiry bogactw na przeprowadzenie ofiary królewskiej (''rājasūya''). | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Bṛhannalā'' ====== | |||
|'''Bryhannala''' – „wielka trzcina”. Imię żeńskie, które przyjął Arjuna ukrywając się jako eunuch na dworze Wiraty. | |'''Bryhannala''' – „wielka trzcina”. Imię żeńskie, które przyjął Arjuna ukrywając się jako eunuch na dworze Wiraty. | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Nara'' ====== | |||
|'''Nara''' – „człowiek”. Imię Ardźuny identyfikujące go z poprzednim żywotem jako towarzysza Narajany (''Nārāyaṇa''). | |'''Nara''' – „człowiek”. Imię Ardźuny identyfikujące go z poprzednim żywotem jako towarzysza Narajany (''Nārāyaṇa''). | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Savyasācin'' ====== | |||
|'''Leworęki''' – „napinający [łuk] lewą ręką” (od: ''sū'' – stworzyć, począć, urodzić, ''savya'' – lewy, odwrotny, lewa ręka; ''sac'' – łączyć, przylegać, być zaznajomionym, używać). Imię Ardźuny wskazujące, że był mańkutem lub potrafił władać obiema rękami. MBh 4.39.17 wyjaśnia: | |'''Leworęki''' – „napinający [łuk] lewą ręką” (od: ''sū'' – stworzyć, począć, urodzić, ''savya'' – lewy, odwrotny, lewa ręka; ''sac'' – łączyć, przylegać, być zaznajomionym, używać). Imię Ardźuny wskazujące, że był mańkutem lub potrafił władać obiema rękami. MBh 4.39.17 wyjaśnia: | ||
Line 103: | Line 116: | ||
dlatego wśród ludzi i bogów znany jestem Sawjasaćiem”. | dlatego wśród ludzi i bogów znany jestem Sawjasaćiem”. | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Kṛṣṇa'' ====== | |||
|'''Czarny''' – imię, które Ardźuna dzieli z Kryszną i Draupadi (''Kṛṣṇā''). | |'''Czarny''' – imię, które Ardźuna dzieli z Kryszną i Draupadi (''Kṛṣṇā''). | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Phālguna'' ====== | |||
|'''Phalguna''' – derywat od wyrazu: ''phalguna'' – „czerwonawy”. Jest to też nazwa konstelacji (''phalgunī''), od której nazywany jest jeden z miesięcy. Być może pod nią urodził się Arjuna. | |'''Phalguna''' – derywat od wyrazu: ''phalguna'' – „czerwonawy”. Jest to też nazwa konstelacji (''phalgunī''), od której nazywany jest jeden z miesięcy. Być może pod nią urodził się Arjuna. | ||
|} | |} | ||
== Imiona atrybutarne == | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Kirīṭamālin'' ====== | |||
====== ''Kirīṭin'' ====== | |||
|'''Zdobny w diadem''' – „posiadacz diademu” (od: ''kirīṭa'' – diadem, tiara, korona; ''mālā'' – sznur, rząd, korale, różaniec, girlanda). | |'''Zdobny w diadem''' – „posiadacz diademu” (od: ''kirīṭa'' – diadem, tiara, korona; ''mālā'' – sznur, rząd, korale, różaniec, girlanda). | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Gāṇḍīvabhṛt'' ====== | |||
====== ''Gāṇḍīvin'' ====== | |||
|'''Dzierżca Gandiwy''' – „trzymający Gandiwę” (od: ''gaṇḍi'' – pień drzewa od korzeni do korony) łuk Ardźuny, z niewyczerpywalnym kołczanem. Pierwszym jego posiadaczem był Brahman, następnie władali nim Soma i Waruna (''Varuṇa)''. Na prośbę Ognia Waruna podarował go Ardźunie by ten wsparł Ogień podczas spalenia lasu Khandawa (''Khāṇḍav''a). Przed śmiercią Ardźuna ciska go do morza by wrócił do Waruny. | |'''Dzierżca Gandiwy''' – „trzymający Gandiwę” (od: ''gaṇḍi'' – pień drzewa od korzeni do korony) łuk Ardźuny, z niewyczerpywalnym kołczanem. Pierwszym jego posiadaczem był Brahman, następnie władali nim Soma i Waruna (''Varuṇa)''. Na prośbę Ognia Waruna podarował go Ardźunie by ten wsparł Ogień podczas spalenia lasu Khandawa (''Khāṇḍav''a). Przed śmiercią Ardźuna ciska go do morza by wrócił do Waruny. | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Kapidhvaja'' ====== | |||
====== ''Vānaradhvaja'' ====== | |||
====== ''Śākhāmṛgadhvaja'' ====== | |||
|'''Mający proporzec z małpą''' – wyrazy utworzone od: ''kapi'' / ''vānara'' / ''śākhāmṛga'' – małpa; ''dhvaja'' – proporzec, sztandar, godło, emblemat, znak. Imię Ardźuny utworzone od proporca na którym znajdowało się godło z małpą. | |'''Mający proporzec z małpą''' – wyrazy utworzone od: ''kapi'' / ''vānara'' / ''śākhāmṛga'' – małpa; ''dhvaja'' – proporzec, sztandar, godło, emblemat, znak. Imię Ardźuny utworzone od proporca na którym znajdowało się godło z małpą. | ||
|- | |- | ||
| | ! style="text-align: center;"| | ||
====== ''Śvetāśva'' ====== | |||
====== ''Śvetahaya'' ====== | |||
|'''Białokonny''' – „Mający białe konie” (od: ''śveta'' – biały, jasny; ''haya'', aśva – koń). Imię Ardźuny utworzone od maści koni zaprzęganych do rydwanu. | |'''Białokonny''' – „Mający białe konie” (od: ''śveta'' – biały, jasny; ''haya'', aśva – koń). Imię Ardźuny utworzone od maści koni zaprzęganych do rydwanu. | ||
|} | |} | ||
[[Category:Imiona]] | [[Category:Imiona]] |
Latest revision as of 20:34, 18 October 2022
Imiona rodowe
Paurava |
Potomek Puru (Pūru) – protoplasta rodu, urodzony w dynastii księżycowej, najmłodszy syn Jajatiego (Yayāti), który oddał ojcu swą młodość. |
---|---|
Bhārata |
Potomek Bharaty (Bharata) – protoplasta rodu, potomek w linii Puru, syn Suszmanty i Śakuntali (Duṣmanta, Śakuntalā), od którego imienia pochodzi określenie Indii (Bhāratavarṣa). |
Tāpatya |
Potomek Tapati (Tapatī) – rzeka, żona Samwarany (Saṃvaraṇa) i matka Kuru. |
Kaurava |
Potomek Kuru (Kuru) – protoplasta rodu, potomek w linii Puru, syn samwarana i rzeki Tapati (Saṃvaraṇa, Tapatī), orze Pole Kurów, by umierający na nim osiągnęli niebiosa (9.52). |
Imiona patronimiczne, matronimiczne i relacyjne
PākaśāsaniIndra-AindriŚakra-Sura-Tridaśavara-Vāsava-Vāsavi |
syn Indry – Imiona patronimiczne utworzone od określeń Indry np. Pākaśāsana (głupcogromca / pogromca ignorantów lub zabójca demona Paki), Śakra (silny, potężny), Vāsava (związany z Wasu), Tridaśavara (najlepszy z trzydziestki bogów). |
---|---|
PāṇḍavaPāṇḍaveya |
syn Pandu (Paṇḍu) – imiona odojcowskie. |
KaunteyaKuntī-Pārtha |
syn Kunti, Prythy (Kuntī, Pṛthā) – imiona odmatczyne. |
BhīmānujaPrabhañjanasutānuja |
młodszy brat Bhimy (Bhīma) – mogą być utworzone od różnych imion brata np. syn „łamiącego” tj. boga wiatru (Prabhañjana). |
Kṛṣṇasārathi |
mający Krysznę za woźnicę. |
Imiona osobowościowe
JayaVijayaJiṣṇu |
Zwycięzca – „zwycięstwo”, „wielkie zwycięstwo”, „zwyciężający”, wyrazy utworzone od pierwiastka czasownikowego: ji – zwyciężać. |
---|---|
Bībhatsu |
Bibhatsu – „odrażający”, „okrutny”, wyraz utworzony od pierwiastka czasownikowego: bādh – zatrzymywać, nękać; bībhatsā – odraza, obrzydlistwo, okrucieństwo. |
Guḍākeśa |
Bujnowłosy – „mający gęste włosy” (od: guḍa – piłka, syrop cukrowy; keśa – włosy)
lub Pan Snu – „władający nad lenistwem / snem” (od: guḍākā – lenistwo, gnuśność, sen; īśa – pan, władca). |
Imiona epizodyczne
Dhanañjaya |
Dóbr zdobywca – „Ten, który zdobył bogactwa” (od: dhana – łup, bogactwo; ji – zwyciężać; jaya – zwycięstwo). Imię, które otrzymał Arjuna po zdobycia dla Judhiszthiry bogactw na przeprowadzenie ofiary królewskiej (rājasūya). |
---|---|
Bṛhannalā |
Bryhannala – „wielka trzcina”. Imię żeńskie, które przyjął Arjuna ukrywając się jako eunuch na dworze Wiraty. |
Nara |
Nara – „człowiek”. Imię Ardźuny identyfikujące go z poprzednim żywotem jako towarzysza Narajany (Nārāyaṇa). |
Savyasācin |
Leworęki – „napinający [łuk] lewą ręką” (od: sū – stworzyć, począć, urodzić, savya – lewy, odwrotny, lewa ręka; sac – łączyć, przylegać, być zaznajomionym, używać). Imię Ardźuny wskazujące, że był mańkutem lub potrafił władać obiema rękami. MBh 4.39.17 wyjaśnia:
ubhau me dakṣiṇau pāṇī gāṃḍīvasya vikarṣaṇe tena deva-manuṣyeṣu savyasācīti māṃ viduḥ „Obie me ręce są prawe, gdy napinam łuk Gandiwę, dlatego wśród ludzi i bogów znany jestem Sawjasaćiem”. |
Kṛṣṇa |
Czarny – imię, które Ardźuna dzieli z Kryszną i Draupadi (Kṛṣṇā). |
Phālguna |
Phalguna – derywat od wyrazu: phalguna – „czerwonawy”. Jest to też nazwa konstelacji (phalgunī), od której nazywany jest jeden z miesięcy. Być może pod nią urodził się Arjuna. |
Imiona atrybutarne
KirīṭamālinKirīṭin |
Zdobny w diadem – „posiadacz diademu” (od: kirīṭa – diadem, tiara, korona; mālā – sznur, rząd, korale, różaniec, girlanda). |
---|---|
GāṇḍīvabhṛtGāṇḍīvin |
Dzierżca Gandiwy – „trzymający Gandiwę” (od: gaṇḍi – pień drzewa od korzeni do korony) łuk Ardźuny, z niewyczerpywalnym kołczanem. Pierwszym jego posiadaczem był Brahman, następnie władali nim Soma i Waruna (Varuṇa). Na prośbę Ognia Waruna podarował go Ardźunie by ten wsparł Ogień podczas spalenia lasu Khandawa (Khāṇḍava). Przed śmiercią Ardźuna ciska go do morza by wrócił do Waruny. |
KapidhvajaVānaradhvajaŚākhāmṛgadhvaja |
Mający proporzec z małpą – wyrazy utworzone od: kapi / vānara / śākhāmṛga – małpa; dhvaja – proporzec, sztandar, godło, emblemat, znak. Imię Ardźuny utworzone od proporca na którym znajdowało się godło z małpą. |
ŚvetāśvaŚvetahaya |
Białokonny – „Mający białe konie” (od: śveta – biały, jasny; haya, aśva – koń). Imię Ardźuny utworzone od maści koni zaprzęganych do rydwanu. |