Category:Imiona: Difference between revisions

Rodzaje imion

Bohaterowie eposu określani są licznymi imionami i przydomkami. Im bardziej popularna postać tym więcej ich posiada. Czytelnik łatwo gubi się w gąszczu epitetów, których bardowie nie szczędzą i w jednej strofie potrafią zawrzeć ich kilka. Jednak ten natłok terminów podlega pewnym prawidłowościom i daje się uporządkować. Kluczem okazuje się sposób nadawania imion i model identyfikacji bohatera. Odpowiednio do niego imiona będziemy dzielić na:

1. rodowe: określające przynależność do rodu, klanu, zawodu, gatunku istot
2. patronimika: tworzone od imienia ojca, dziada, przodka (tu pokrywają się z rodowymi)
3. matronimika: tworzone od imienia matki
4. relacyjne: tworzone od imienia osoby, z którą wchodzi się w relacje: małżonka, dziecka, przyjaciela
5. osobowościowe: związane z wyglądem lub cechą charakteru
6. epizodyczne: związane z ważnym wydarzeniem z życia
7. atrybutarne: związane z posiadanym przedmiotem lub zwierzęciem

Analizując imiona danego bohatera możemy określić jego rangę w tekście (im więcej imion, tym większe ma on znaczenie), przynależność do rodu, królestwa, klanu oraz związki rodzinne i towarzyskie. Dowiadujemy się o jego dokonaniach, wyglądzie i atrybutach, z którymi jest identyfikowany. Brak imion rodowych (np. Balarāma) lub zastępcze identyfikowanie bohatera z zawodem rodziców (np. Karṇa) świadczy o problemach z umieszczeniem jednostki w strukturze społecznej. Z drugiej strony liczne powiązania rodowe (np. Bhīṣma) dowodzą ważnej pozycji społeczno-klanowej. Identyfikowanie postaci głównie z rodzicami (np. Abhimanyu) oznacza młody wiek lub braku znaczących dokonań.

Imiona bohaterów w powiązaniu z rodami

W dalszej części rozdziału przedstawiamy sposoby tworzenia kolejnych kategorii imion. Następnie listy imion głównych bohaterów z klanów Jadawów, Bharatów i Pańćalów^[1]:

1. Yādava-Sātvata-(Vṛṣṇi-Andhaka-Bhoja-Dāśārha): Kṛṣṇa, Balarāma, Yuyudhāna, Kṛtavarman
2. Bhārata-Kaurava-Pāṇḍava: Yudhiṣṭhira, Bhīma, Arjuna, Nakula, Sahadeva, Abhimanyu
3. Bhārata-Kaurava: Bhiṣma, Dhṛtarāṣṭra, Duryodhana, Karṇa
4. Pañcāla-(Sṛñjaya-Prabhadraka-Aśmaka): Drupada, Dhṛṣṭadyumna, Śikhaṇḍin

Uporządkowanie bohaterów odpowiednio do klanów, z których pochodzą pozwala na spostrzeżenie prawidłowości w nadawaniu imion rodowych – wszyscy posiadają imiona utworzone od tych samych protoplastów. Ułatwia też porównanie między nimi – zaobserwowanie powtarzających się imion rodowych, patro- i matronimicznych, relacyjnych itd.

Imiona każdego z bohaterów przedstawiamy w tabelach o następujących wierszach:

co koresponduje z powyżej przyjętym podziałem imion. Dodatkowo wewnętrznie imiona są grupowane wg dającego się odkryć klucza. Np. imiona rodowe układamy od najstarszego protoplasty rodu, a imiona atrybutarne grupujemy względem atrybutu, którego dotyczą.

Imiona bogów

Osobną kategorię imion stanowią epitety przydawane bogom. Dla przykładu podajemy imiona trójki bogów, którzy często pojawiających się w MBh, a których identyfikacja nastręcza problemu:

• Śiwy (Śiva)
• Indry (Indra)
• Garudy (Garuḍa).

Znaczenia imion Ardźuny i Kryszny

Na końcu podane są znaczenia imion Ardźuny i Kryszny. Bohaterowie ci zostali wybrani na podstawie analizy statystycznej. Taka analiza pozwala wyznaczyć czołowe postacie, na których skupiona jest uwaga bardów. Tu widać ogromną dysproporcję między liczbą imion Kryszny i Ardźuny w stosunku do innych bohaterów. Przy tej okazji objaśnione są również niektóre imiona Indry, które występują w epitetach określających Ardźunę, Wisznu, który współdzieli imiona z Kryszną oraz Garudy, od którego imion tworzy się przydomki Kryszny.

Dodatkowe wyjaśnienia

Czasem na listach imion bohatera pojawia się myślnik po imieniu. Oznacza on, że imię należy uzupełnić którymś z przyrostków odpowiednio do rodzaju imienia. Jeśli jest to imię rodowe, wówczas uzupełniamy je którymkolwiek z przyrostków określających przynależność rodową np. Kuru-(nandana, śreṣṭha, pati itd.). Jeśli jest to imię patronimiczne lub matronimiczne, należy użyć przyrostka z tej kategorii np. Pāṇḍu-(nandana, putra, suta, ātmaja itd.). Dzięki zastosowaniu tej techniki unikamy powtórzeń imion o podobnym znaczeniu i identycznej strukturze.

Warto jeszcze zauważyć, że na listach imion atrybutarnych, osobowościowych czy epizodycznych pojawiają się imiona bardzo do siebie podobne, różniące się jedynie określeniem wymienianego atrybutu lub sufiksem oznaczającym posiadanie bądź przynależność. W takich przypadkach wymieniamy tylko jedno imię, opuszczając podobne synonimiczne. Dla przykładu Ardźuna jako dzierżca łuku Gandiwy może być określony rozmaicie: Gāṇḍīva-dhārin, -pāṇi, -dhara, -in (Gāṇḍīvin), -bhṛt, -hasta, my natomiast w tabeli podajemy tylko dwie formy: Gāṇḍīvabhṛt, Gāṇḍīvin.

Zagadnienia

• Rodzaje imion i zasady ich tworzenia
• Listy imion najważniejszych bohaterów i bogów
• Znaczenia imion Ardźuny
• Znaczenia imion Kryszny

Przypisy