Znaczenia imion Ardźuny: Difference between revisions

From en-MahabharataWiki
Jump to navigationJump to search
imported>AndBab
No edit summary
mNo edit summary
 
(8 intermediate revisions by 2 users not shown)
Line 2: Line 2:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
|'''''Paurava'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Paurava'' ======
|'''Potomek Puru''' (''Pūru'')  – protoplasta rodu, urodzony w dynastii księżycowej, najmłodszy  syn Jajatiego (''Yayāti''), który oddał  ojcu swą młodość.
|'''Potomek Puru''' (''Pūru'')  – protoplasta rodu, urodzony w dynastii księżycowej, najmłodszy  syn Jajatiego (''Yayāti''), który oddał  ojcu swą młodość.
|-
|-
|'''''Bhārata'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Bhārata'' ======
|'''Potomek Bharaty''' (''Bharata'')  – protoplasta rodu, potomek  w linii Puru, syn Suszmanty i Śakuntali (''Duṣmanta'', ''Śakuntalā''), od którego imienia  pochodzi określenie Indii (''Bhāratavarṣa'').
|'''Potomek Bharaty''' (''Bharata'')  – protoplasta rodu, potomek  w linii Puru, syn Suszmanty i Śakuntali (''Duṣmanta'', ''Śakuntalā''), od którego imienia  pochodzi określenie Indii (''Bhāratavarṣa'').
|-
|-
|'''''Tāpatya'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Tāpatya'' ======
|'''Potomek Tapati''' (''Tapatī'')  – rzeka, żona Samwarany (''Saṃvaraṇa'')  i matka Kuru.
|'''Potomek Tapati''' (''Tapatī'')  – rzeka, żona Samwarany (''Saṃvaraṇa'')  i matka Kuru.
|-
|-
|'''''Kaurava'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Kaurava'' ======
|'''Potomek Kuru''' (''Kuru'') –  protoplasta rodu, potomek  w linii Puru, syn samwarana i rzeki Tapati (''Saṃvaraṇa'', ''Tapatī''), orze  Pole Kurów, by umierający na nim osiągnęli niebiosa (9.52).
|'''Potomek Kuru''' (''Kuru'') –  protoplasta rodu, potomek  w linii Puru, syn samwarana i rzeki Tapati (''Saṃvaraṇa'', ''Tapatī''), orze  Pole Kurów, by umierający na nim osiągnęli niebiosa (9.52).
|}
|}
Line 18: Line 22:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
|'''''Pākaśāsani'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Pākaśāsani'' ======


'''''Indra-'''''
====== ''Indra-'' ======


'''''Aindri'''''
====== ''Aindri'' ======


'''''Śakra-'''''
====== ''Śakra-'' ======


'''''Sura-'''''
====== ''Sura-'' ======


'''''Tridaśavara-'''''
====== ''Tridaśavara-'' ======


'''''Vāsava-'''''
====== ''Vāsava-'' ======


'''''Vāsavi'''''
====== ''Vāsavi'' ======
|'''syn Indry''' – Imiona patronimiczne utworzone  od określeń Indry np. ''Pākaśāsana'' (głupcogromca /  pogromca ignorantów lub zabójca demona Paki), ''Śakra'' (silny, potężny), ''Vāsava''  (związany z Wasu), ''Tridaśavara''  (najlepszy z trzydzistki bogów).
|'''syn Indry''' – Imiona patronimiczne utworzone  od określeń Indry np. ''Pākaśāsana'' (głupcogromca /  pogromca ignorantów lub zabójca demona Paki), ''Śakra'' (silny, potężny), ''Vāsava''  (związany z Wasu), ''Tridaśavara''  (najlepszy z trzydziestki bogów).
|-
|-
|'''''Pāṇḍava'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Pāṇḍava'' ======


'''''Pāṇḍaveya'''''
====== ''Pāṇḍaveya'' ======
|'''syn Pandu''' (''Paṇḍu'') – imiona  odojcowskie.
|'''syn Pandu''' (''Paṇḍu'') – imiona  odojcowskie.
|-
|-
|'''''Kaunteya'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Kaunteya'' ======


'''''Kuntī-'''''
====== ''Kuntī-'' ======


'''''Pārtha'''''
====== ''Pārtha'' ======
|'''syn Kunti,  Prythy''' (''Kuntī, Pṛthā'') – imiona odmatczyne.
|'''syn Kunti,  Prythy''' (''Kuntī, Pṛthā'') – imiona odmatczyne.
|-
|-
|'''''Bhīmānuja'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Bhīmānuja'' ======


'''''Prabhañjanasutānuja'''''
====== ''Prabhañjanasutānuja'' ======
|'''młodszy  brat Bhimy''' (Bhīma) –  mogą być utworzone od różnych imion brata np. syn „łamiącego” tj. boga wiatru  (''Prabhañjana'').
|'''młodszy  brat Bhimy''' (Bhīma) –  mogą być utworzone od różnych imion brata np. syn „łamiącego” tj. boga wiatru  (''Prabhañjana'').
|-
|-
|'''''Kṛṣṇasārathi'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Kṛṣṇasārathi'' ======
|'''mający  Krysznę za woźnicę'''.
|'''mający  Krysznę za woźnicę'''.
|}
|}
Line 59: Line 68:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
|'''''Jaya'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Jaya'' ======


'''''Vijaya'''''
====== ''Vijaya'' ======


'''''Jiṣṇu'''''
====== ''Jiṣṇu'' ======
|'''Zwycięzca''' – „zwycięstwo”, „wielkie  zwycięstwo”, „zwyciężający”, wyrazy utworzone od pierwiastka czasownikowego: ''ji'' – zwyciężać.
|'''Zwycięzca''' – „zwycięstwo”, „wielkie  zwycięstwo”, „zwyciężający”, wyrazy utworzone od pierwiastka czasownikowego: ''ji'' – zwyciężać.
|-
|-
|'''''Bībhatsu'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Bībhatsu'' ======
|'''Bibhatsu''' – „odrażający”, „okrutny”,  wyraz utworzony od pierwiastka czasownikowego: ''bādh'' – zatrzymywać, nękać; ''bībhatsā''  – odraza, obrzydlistwo, okrucieństwo.
|'''Bibhatsu''' – „odrażający”, „okrutny”,  wyraz utworzony od pierwiastka czasownikowego: ''bādh'' – zatrzymywać, nękać; ''bībhatsā''  – odraza, obrzydlistwo, okrucieństwo.
|-
|-
|'''''Guḍākeśa'''''
! style="text-align: center;"|
|'''Bujnowłowy'''  – „mający gęste włosy” (od: ''guḍa'' – piłka, syrop cukrowy; ''keśa''  – włosy)
====== ''Guḍākeśa'' ======
|'''Bujnowłosy'''  – „mający gęste włosy” (od: ''guḍa'' – piłka, syrop cukrowy; ''keśa''  – włosy)


lub
lub
Line 80: Line 92:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
|'''''Dhanañjaya'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Dhanañjaya'' ======
|'''Dóbr zdobywca''' – „Ten,  który zdobył bogactwa” (od: ''dhana'' –  łup, bogactwo; ''ji'' – zwyciężać; ''jaya'' –  zwycięstwo). Imię, które otrzymał ''Arjuna''  po zdobycia dla Judhiszthiry bogactw na przeprowadzenie ofiary królewskiej (''rājasūya'').
|'''Dóbr zdobywca''' – „Ten,  który zdobył bogactwa” (od: ''dhana'' –  łup, bogactwo; ''ji'' – zwyciężać; ''jaya'' –  zwycięstwo). Imię, które otrzymał ''Arjuna''  po zdobycia dla Judhiszthiry bogactw na przeprowadzenie ofiary królewskiej (''rājasūya'').
|-
|-
|'''''Bṛhannalā'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Bṛhannalā'' ======
|'''Bryhannala''' – „wielka trzcina”. Imię  żeńskie, które przyjął Arjuna ukrywając się jako eunuch na dworze Wiraty.
|'''Bryhannala''' – „wielka trzcina”. Imię  żeńskie, które przyjął Arjuna ukrywając się jako eunuch na dworze Wiraty.
|-
|-
|'''''Nara'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Nara'' ======
|'''Nara''' – „człowiek”. Imię Ardźuny identyfikujące go z poprzednim  żywotem jako towarzysza Narajany (''Nārāyaṇa'').
|'''Nara''' – „człowiek”. Imię Ardźuny identyfikujące go z poprzednim  żywotem jako towarzysza Narajany (''Nārāyaṇa'').
|-
|-
|'''''Savyasācin'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Savyasācin'' ======
|'''Leworęki''' – „napinający [łuk] lewą ręką”  (od: ''sū'' – stworzyć, począć,  urodzić, ''savya'' – lewy, odwrotny,  lewa ręka; ''sac'' – łączyć, przylegać,  być zaznajomionym, używać). Imię Ardźuny wskazujące, że był mańkutem lub  potrafił władać obiema rękami. MBh 4.39.17 wyjaśnia:
|'''Leworęki''' – „napinający [łuk] lewą ręką”  (od: ''sū'' – stworzyć, począć,  urodzić, ''savya'' – lewy, odwrotny,  lewa ręka; ''sac'' – łączyć, przylegać,  być zaznajomionym, używać). Imię Ardźuny wskazujące, że był mańkutem lub  potrafił władać obiema rękami. MBh 4.39.17 wyjaśnia:


Line 100: Line 116:
dlatego  wśród ludzi i bogów znany jestem Sawjasaćiem”.
dlatego  wśród ludzi i bogów znany jestem Sawjasaćiem”.
|-
|-
|'''''Kṛṣṇa'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Kṛṣṇa'' ======
|'''Czarny''' – imię, które Ardźuna dzieli z  Kryszną i Draupadi (''Kṛṣṇā'').
|'''Czarny''' – imię, które Ardźuna dzieli z  Kryszną i Draupadi (''Kṛṣṇā'').
|-
|-
|'''''Phālguna'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Phālguna'' ======
|'''Phalguna'''  – derywat od wyrazu: ''phalguna'' – „czerwonawy”.  Jest to też nazwa konstelacji (''phalgunī''),  od której nazywany jest jeden z miesięcy. Być może pod nią urodził się  Arjuna.
|'''Phalguna'''  – derywat od wyrazu: ''phalguna'' – „czerwonawy”.  Jest to też nazwa konstelacji (''phalgunī''),  od której nazywany jest jeden z miesięcy. Być może pod nią urodził się  Arjuna.
|}
|}
Line 110: Line 128:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
|'''''Kirīṭamālin'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Kirīṭamālin'' ======


'''''Kirīṭin'''''
====== ''Kirīṭin'' ======
|'''Zdobny w diadem''' – „posiadacz  diademu” (od: ''kirīṭa'' – diadem, tiara, korona; ''mālā'' –  sznur, rząd, korale, różaniec, girlanda).
|'''Zdobny w diadem''' – „posiadacz  diademu” (od: ''kirīṭa'' – diadem, tiara, korona; ''mālā'' –  sznur, rząd, korale, różaniec, girlanda).
|-
|-
|'''''Gāṇḍīvabhṛt'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Gāṇḍīvabhṛt'' ======


'''''Gāṇḍīvin'''''
====== ''Gāṇḍīvin'' ======
|'''Dzierżca Gandiwy''' – „trzymający  Gandiwę” (od: ''gaṇḍi'' – pień drzewa  od korzeni do korony) łuk Ardźuny, z niewyczerpywalnym kołczanem. Pierwszym  jego posiadaczem był Brahman, następnie władali nim Soma i Waruna (''Varuṇa)''. Na prośbę Ognia Waruna  podarował go Ardźunie by ten wsparł Ogień podczas spalenia lasu Khandawa (''Khāṇḍav''a). Przed śmiercią Ardźuna  ciska go do morza by wrócił do Waruny.
|'''Dzierżca Gandiwy''' – „trzymający  Gandiwę” (od: ''gaṇḍi'' – pień drzewa  od korzeni do korony) łuk Ardźuny, z niewyczerpywalnym kołczanem. Pierwszym  jego posiadaczem był Brahman, następnie władali nim Soma i Waruna (''Varuṇa)''. Na prośbę Ognia Waruna  podarował go Ardźunie by ten wsparł Ogień podczas spalenia lasu Khandawa (''Khāṇḍav''a). Przed śmiercią Ardźuna  ciska go do morza by wrócił do Waruny.
|-
|-
|'''''Kapidhvaja'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Kapidhvaja'' ======


'''''Vānaradhvaja'''''
====== ''Vānaradhvaja'' ======


'''''Śākhāmṛgadhvaja'''''
====== ''Śākhāmṛgadhvaja'' ======
|'''Mający proporzec z małpą''' – wyrazy  utworzone od: ''kapi'' / ''vānara'' / ''śākhāmṛga'' – małpa; ''dhvaja''  – proporzec, sztandar, godło, emblemat, znak. Imię Ardźuny utworzone od  proporca na którym znajdowało się godło z małpą.
|'''Mający proporzec z małpą''' – wyrazy  utworzone od: ''kapi'' / ''vānara'' / ''śākhāmṛga'' – małpa; ''dhvaja''  – proporzec, sztandar, godło, emblemat, znak. Imię Ardźuny utworzone od  proporca na którym znajdowało się godło z małpą.
|-
|-
|'''''Śvetāśva'''''
! style="text-align: center;"|
====== ''Śvetāśva'' ======


'''''Śvetahaya'''''
====== ''Śvetahaya'' ======
|'''Białokonny''' – „Mający białe konie” (od: ''śveta'' – biały, jasny; ''haya'', aśva – koń). Imię Ardźuny  utworzone od maści koni zaprzęganych do rydwanu.
|'''Białokonny''' – „Mający białe konie” (od: ''śveta'' – biały, jasny; ''haya'', aśva – koń). Imię Ardźuny  utworzone od maści koni zaprzęganych do rydwanu.
|}
|}
[[Category:Imiona]]
[[Category:Imiona]]

Latest revision as of 20:34, 18 October 2022

Imiona rodowe

Paurava
Potomek Puru (Pūru) – protoplasta rodu, urodzony w dynastii księżycowej, najmłodszy syn Jajatiego (Yayāti), który oddał ojcu swą młodość.
Bhārata
Potomek Bharaty (Bharata) – protoplasta rodu, potomek w linii Puru, syn Suszmanty i Śakuntali (Duṣmanta, Śakuntalā), od którego imienia pochodzi określenie Indii (Bhāratavarṣa).
Tāpatya
Potomek Tapati (Tapatī) – rzeka, żona Samwarany (Saṃvaraṇa) i matka Kuru.
Kaurava
Potomek Kuru (Kuru) – protoplasta rodu, potomek w linii Puru, syn samwarana i rzeki Tapati (Saṃvaraṇa, Tapatī), orze Pole Kurów, by umierający na nim osiągnęli niebiosa (9.52).

Imiona patronimiczne, matronimiczne i relacyjne

Pākaśāsani
Indra-
Aindri
Śakra-
Sura-
Tridaśavara-
Vāsava-
Vāsavi
syn Indry – Imiona patronimiczne utworzone od określeń Indry np. Pākaśāsana (głupcogromca / pogromca ignorantów lub zabójca demona Paki), Śakra (silny, potężny), Vāsava (związany z Wasu), Tridaśavara (najlepszy z trzydziestki bogów).
Pāṇḍava
Pāṇḍaveya
syn Pandu (Paṇḍu) – imiona odojcowskie.
Kaunteya
Kuntī-
Pārtha
syn Kunti, Prythy (Kuntī, Pṛthā) – imiona odmatczyne.
Bhīmānuja
Prabhañjanasutānuja
młodszy brat Bhimy (Bhīma) – mogą być utworzone od różnych imion brata np. syn „łamiącego” tj. boga wiatru (Prabhañjana).
Kṛṣṇasārathi
mający Krysznę za woźnicę.

Imiona osobowościowe

Jaya
Vijaya
Jiṣṇu
Zwycięzca – „zwycięstwo”, „wielkie zwycięstwo”, „zwyciężający”, wyrazy utworzone od pierwiastka czasownikowego: ji – zwyciężać.
Bībhatsu
Bibhatsu – „odrażający”, „okrutny”, wyraz utworzony od pierwiastka czasownikowego: bādh – zatrzymywać, nękać; bībhatsā – odraza, obrzydlistwo, okrucieństwo.
Guḍākeśa
Bujnowłosy – „mający gęste włosy” (od: guḍa – piłka, syrop cukrowy; keśa – włosy)

lub

Pan Snu – „władający nad lenistwem / snem” (od: guḍākā – lenistwo, gnuśność, sen;  īśa – pan, władca).

Imiona epizodyczne

Dhanañjaya
Dóbr zdobywca – „Ten, który zdobył bogactwa” (od: dhana – łup, bogactwo; ji – zwyciężać; jaya – zwycięstwo). Imię, które otrzymał Arjuna po zdobycia dla Judhiszthiry bogactw na przeprowadzenie ofiary królewskiej (rājasūya).
Bṛhannalā
Bryhannala – „wielka trzcina”. Imię żeńskie, które przyjął Arjuna ukrywając się jako eunuch na dworze Wiraty.
Nara
Nara – „człowiek”. Imię Ardźuny identyfikujące go z poprzednim żywotem jako towarzysza Narajany (Nārāyaṇa).
Savyasācin
Leworęki – „napinający [łuk] lewą ręką” (od: – stworzyć, począć, urodzić, savya – lewy, odwrotny, lewa ręka; sac – łączyć, przylegać, być zaznajomionym, używać). Imię Ardźuny wskazujące, że był mańkutem lub potrafił władać obiema rękami. MBh 4.39.17 wyjaśnia:

ubhau me dakṣiṇau pāṇī gāṃḍīvasya vikarṣaṇe

tena deva-manuṣyeṣu savyasācīti māṃ viduḥ

„Obie me ręce są prawe, gdy napinam łuk Gandiwę,

dlatego wśród ludzi i bogów znany jestem Sawjasaćiem”.

Kṛṣṇa
Czarny – imię, które Ardźuna dzieli z Kryszną i Draupadi (Kṛṣṇā).
Phālguna
Phalguna – derywat od wyrazu: phalguna – „czerwonawy”. Jest to też nazwa konstelacji (phalgunī), od której nazywany jest jeden z miesięcy. Być może pod nią urodził się Arjuna.

Imiona atrybutarne

Kirīṭamālin
Kirīṭin
Zdobny w diadem – „posiadacz diademu” (od: kirīṭa – diadem, tiara, korona; mālā – sznur, rząd, korale, różaniec, girlanda).
Gāṇḍīvabhṛt
Gāṇḍīvin
Dzierżca Gandiwy – „trzymający Gandiwę” (od: gaṇḍi – pień drzewa od korzeni do korony) łuk Ardźuny, z niewyczerpywalnym kołczanem. Pierwszym jego posiadaczem był Brahman, następnie władali nim Soma i Waruna (Varuṇa). Na prośbę Ognia Waruna podarował go Ardźunie by ten wsparł Ogień podczas spalenia lasu Khandawa (Khāṇḍava). Przed śmiercią Ardźuna ciska go do morza by wrócił do Waruny.
Kapidhvaja
Vānaradhvaja
Śākhāmṛgadhvaja
Mający proporzec z małpą – wyrazy utworzone od: kapi / vānara / śākhāmṛga – małpa; dhvaja – proporzec, sztandar, godło, emblemat, znak. Imię Ardźuny utworzone od proporca na którym znajdowało się godło z małpą.
Śvetāśva
Śvetahaya
Białokonny – „Mający białe konie” (od: śveta – biały, jasny; haya, aśva – koń). Imię Ardźuny utworzone od maści koni zaprzęganych do rydwanu.