Aṅkuśa – ankus: Difference between revisions

From en-MahabharataWiki
Jump to navigationJump to search
imported>AndBab
No edit summary
imported>AndBab
No edit summary
 
(4 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 1: Line 1:
== '''Informacje wstępne''' ==
== Informacje wstępne ==
Ankus jest instrumentem typowo indyjskim. Jego odpowiednikami są: oścień, bosak i bodziec, jednak ich budowa, a szczególnie przeznaczenie jest odmienne. Głównym przeznaczeniem ankusa jest kierowanie słoniem. Ankusy widzimy już na najstarszych reliefach. Dzierżą je kornacy lub wojownicy dosiadający słoni. W ikonografii ankus jest jednym z atrybutów Ganeśi.
Ankus jest instrumentem typowo indyjskim. Jego odpowiednikami są: oścień, bosak i bodziec, jednak ich budowa, a szczególnie przeznaczenie jest odmienne. Głównym przeznaczeniem ankusa jest kierowanie słoniem. Ankusy widzimy już na najstarszych reliefach. Dzierżą je kornacy lub wojownicy dosiadający słoni. W ikonografii ankus jest jednym z atrybutów Ganeśi.


== '''Historia''' ==
== Historia ==
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
| colspan="2" |
! style="text-align: center;"|
=== '''Rzeźba i  artefakty od Mauriów do Kuszanów''' (320 p.n.e.-267 n.e.) ===
=== Rzeźba i  artefakty od Mauriów do Kuszanów (320 p.n.e.-267 n.e.) ===
|-
|-
|W Taksili podczas wykopalisk  odnaleziono dwa dobrze zachowane ankusy z okresu III-I w. p.n.e. Dłuższy  mierzy 65 cm (Nossov, 2008, s. 18).
|[[Plik:Ankus - Sirkap, II p.n.e.-II n.e., Muzeum Taksili (zdjęcie A.Babkiewicz 2018)..jpg|mały|200x200px|Ankus - Sirkap, II p.n.e.-II n.e., Muzeum Taksili (zdjęcie: A.Babkiewicz 2018).|alt=]]


* w Taksili podczas wykopalisk odnaleziono dwa dobrze zachowane ankusy z okresu III-I w. p.n.e. Dłuższy  mierzy 65 cm<ref>Nossov, K. (2008). ''War Elephants'' (Illustrated Edition). Osprey Publishing, s. 18.</ref>.
* na zdjęciach obok fragmenty dwóch  ankusów z Sirkap z muzeum w Taksili.
|-
|[[Plik:Bhārhut, Madhya Pradesh, wschodnia brama (vedikā – wysokość ok. 3 m), okres Śungów (100-80 p.n.e), czerwonawobrązowy piaskowiec, obecnie w Muzeum w Kalkucie.jpg|mały|150x150px|Bhārhut, Madhya Pradesh, wschodnia brama (vedikā –  wysokość ok. 3 m), okres Śungów (100-80 p.n.e), czerwonawobrązowy piaskowiec,  obecnie w Muzeum w Kalkucie (źródło: (Huntington & Huntington, 1985, s. 67)<ref>Huntington, S. L., & Huntington, J. C. (1985). ''The Art Of Ancient India: Buddhist, Hindu, Jain'' (1st Edition). Weatherhill.</ref>.]]


Na zdjęciach obok fragmenty dwóch ankusów z Sirkap z muzeum w Taksili.
* na wedice przy wschodniej bramie stupy w ''Bhārhut'' znajduje się scena przewożenia relikwiarza ze szczątkami Buddy
|  
* w procesji uczestniczą trzy  słonie
 
* jeździec na środkowym lewą ręką obejmuje relikwiarz, a w prawej trzyma ankus
Sirkap, II w. p.n.e – II w. n.e., Muzeum Taksili (źródło: zdjęcie autora).
|-
|-
|Na wedice przy wschodniej bramie stupy  w ''Bhārhut'' znajduje się scena  przewożenia relikwiarza ze szczątkami Buddy. W procesji uczestniczą trzy  słonie. Jeździec na środkowym lewą ręką obejmuje relikwiarz, a w prawej  trzyma ankus.
|[[Plik:Ankus - Sanchi, brama południowa, wojna o relikwie Buddy w Kushinagarze (50-0 p.n.e.).jpg|mały|150x150px|Sanchi, brama południowa, wojna o  relikwie Buddy w Kushinagarze (50-0 p.n.e.) (źródło: [[commons:File:War_of_the_Relics_of_the_Buddha_Sanchi_Stupa_1Southern_Gateway.jpg|wikimedia]]).]]
|Bhārhut, Madhya Pradesh, wschodnia brama (vedikā –  wysokość ok. 3 m), okres Śungów (100-80 p.n.e), czerwonawobrązowy piaskowiec,  obecnie w Muzeum w Kalkucie (źródło: (Huntington & Huntington, 1985, s. 67).
|-
|Jak ważny i charakterystyczny był  ankus widać na scenach z Sanchi. Posiada go każdy jeździec dosiadający  słonia. Na reliefie widzimy dwa sposoby jego użycia – przez bodzenie słonia  hakiem oraz szpiczastym zwieńczeniem ankusa.
 
 
Na scenie ucieczki armii Mary z  Sanchi, obok innych oryginalnych broni (dwuostrzowa dzida, widłowaty  trójząb), widać sposób przynaglania słonia do biegu przez wbijanie haka  ankusa pomiędzy jego guzy czołowe.
|Sanchi, stupa nr 1, brama południowa, wojna o  relikwie Buddy w Kushinagarze (50-0 p.n.e.) (źródło: <nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/Sanchi</nowiki>).


Sanchi, stupa nr 1, brama zachodnia, kuszenie Buddy i ucieczka armii Mary (50-0 p.n.e.) (źródło: <nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/Sanchi</nowiki>).
* jak ważny i charakterystyczny był  ankus widać na scenach z Sanchi
|}  
* posiada go każdy jeździec dosiadający  słonia
* na reliefie widzimy dwa sposoby jego użycia – przez bodzenie słonia  hakiem oraz szpiczastym zwieńczeniem ankusa
* jest to metoda przynaglania słonia do biegu przez wbijanie haka ankusa pomiędzy jego guzy czołowe.
|}


== '''Dodatkowe informacje z subkontynentu indyjskiego''' ==
== Dodatkowe informacje z subkontynentu indyjskiego ==
Bodziec do poganiania słoni w MBh nosi nazwę ''aṅkuśa'' lub ''tottra''. Na listach broni oba terminy występują obok siebie, co może wskazywać na różnicę między nimi. Choć drugi może służyć również do poganiania bydła, to w MBh pojawia się przede wszystkim w księgach batalistycznych w kontekście kornaków.
Bodziec do poganiania słoni w MBh nosi nazwę ''aṅkuśa'' lub ''tottra''. Na listach broni oba terminy występują obok siebie, co może wskazywać na różnicę między nimi. Choć drugi może służyć również do poganiania bydła, to w MBh pojawia się przede wszystkim w księgach batalistycznych w kontekście kornaków.


== '''Przypisy''' ==
== Przypisy ==
[[Category: Muktāmukta – do walki wręcz i ciskania]]
[[Category: Muktāmukta – do walki wręcz i ciskania]]

Latest revision as of 09:09, 12 November 2021

Informacje wstępne

Ankus jest instrumentem typowo indyjskim. Jego odpowiednikami są: oścień, bosak i bodziec, jednak ich budowa, a szczególnie przeznaczenie jest odmienne. Głównym przeznaczeniem ankusa jest kierowanie słoniem. Ankusy widzimy już na najstarszych reliefach. Dzierżą je kornacy lub wojownicy dosiadający słoni. W ikonografii ankus jest jednym z atrybutów Ganeśi.

Historia

Rzeźba i artefakty od Mauriów do Kuszanów (320 p.n.e.-267 n.e.)

mały|200x200px|Ankus - Sirkap, II p.n.e.-II n.e., Muzeum Taksili (zdjęcie: A.Babkiewicz 2018).|alt=
  • w Taksili podczas wykopalisk odnaleziono dwa dobrze zachowane ankusy z okresu III-I w. p.n.e. Dłuższy mierzy 65 cm[1].
  • na zdjęciach obok fragmenty dwóch ankusów z Sirkap z muzeum w Taksili.
mały|150x150px|Bhārhut, Madhya Pradesh, wschodnia brama (vedikā – wysokość ok. 3 m), okres Śungów (100-80 p.n.e), czerwonawobrązowy piaskowiec, obecnie w Muzeum w Kalkucie (źródło: (Huntington & Huntington, 1985, s. 67)[2].
  • na wedice przy wschodniej bramie stupy w Bhārhut znajduje się scena przewożenia relikwiarza ze szczątkami Buddy
  • w procesji uczestniczą trzy słonie
  • jeździec na środkowym lewą ręką obejmuje relikwiarz, a w prawej trzyma ankus
[[Plik:Ankus - Sanchi, brama południowa, wojna o relikwie Buddy w Kushinagarze (50-0 p.n.e.).jpg|mały|150x150px|Sanchi, brama południowa, wojna o relikwie Buddy w Kushinagarze (50-0 p.n.e.) (źródło: wikimedia).]]
  • jak ważny i charakterystyczny był ankus widać na scenach z Sanchi
  • posiada go każdy jeździec dosiadający słonia
  • na reliefie widzimy dwa sposoby jego użycia – przez bodzenie słonia hakiem oraz szpiczastym zwieńczeniem ankusa
  • jest to metoda przynaglania słonia do biegu przez wbijanie haka ankusa pomiędzy jego guzy czołowe.

Dodatkowe informacje z subkontynentu indyjskiego

Bodziec do poganiania słoni w MBh nosi nazwę aṅkuśa lub tottra. Na listach broni oba terminy występują obok siebie, co może wskazywać na różnicę między nimi. Choć drugi może służyć również do poganiania bydła, to w MBh pojawia się przede wszystkim w księgach batalistycznych w kontekście kornaków.

Przypisy

  1. ↑ Nossov, K. (2008). War Elephants (Illustrated Edition). Osprey Publishing, s. 18.
  2. ↑ Huntington, S. L., & Huntington, J. C. (1985). The Art Of Ancient India: Buddhist, Hindu, Jain (1st Edition). Weatherhill.
Retrieved from "https://en-wiki.mahabharata.ckc.uw.edu.pl/index.php?title=Aṅkuśa_–_ankus&oldid=321"