Opis Ziem (bhuvanakośa): Difference between revisions

From en-MahabharataWiki
Jump to navigationJump to search
imported>AndBab
No edit summary
imported>AndBab
No edit summary
Line 2: Line 2:


== Streszczenie ==
== Streszczenie ==
Pierwsza sekcja księgi Drony opisuje jedenasty dzień bitwy, w którym Drona zostaje generałem. Składa się ona z piętnastu rozdziałów (''adhyāya''). Akcja rozpoczyna się tuż po pokonaniu Bhiszmy. Pierwsze strofy opisują chaos w armii Kaurawów i dylemat związany z wyborem nowego generała. Do walk przystępuje Karna, który znieważony przez Bhiszmę, dotychczas nie brał udziału w potyczce. Po swoim namaszczeniu Drona daje Durjodhanie możliwość wybrania upragnionego błogosławieństwa. Durjodhana prosi o pojmanie Judhiszthiry.
Rozdziały od piątego do trzynastego szóstej księgi MBh przedstawiają Ziemię widzianą oczami wieszczów. Jest to święta geografia opisująca rzeczywistość, w której operują bohaterowie eposu. Łączy ona prawdziwe miejsca geograficzne z mitologicznymi światami boskich istot. Opis zaczyna się od pytania króla Dhrytarasztry o zalety Ziemi, dla których władcy gotowi są poświęcić życie (6.5.4). Pytanie jest pretekstem do przedstawienia kosmologii. Sandźaja zaczyna od naszkicowania lądu Sudarśana z jego dzielnicami (6.6-9). Następnie płynnie przechodzi do wymienienia gór, rzek, krain i ludów Indii (MBh 6.10). By dopełnić obraz, omawia podział czasu na eony (6.11) oraz mitologiczne lądy ''Śāka'', ''Kuśa'' i ''Krauñca'' wraz z ich półboskimi mieszkańcami i cudownymi oceanami likieru, klarowanego masła, mleka czy wina (6.12-13).




Podczas gdy opisy scenerii MBh nie porywają plastycznością, to głębia psychologicznych dylematów i subtelność przedstawienia relacji międzyludzkich jest imponująca. Rozterki bohaterów, ich cierpienia, radości, namiętności, zachowania względem siebie motywowane grzecznością, uczuciem, zobowiązaniem, polityczną poprawnością lub egoizmem porywają głębią, subtelnością wyrazu i realizmem. Wielu z nich czytelnik jedynie domyśla się na podstawie delikatnej sugestii. W niniejszej sekcji znajdujemy tego dobitne przykłady. Chociażby lament Dhrytarasztry, gdy dowiaduje się o śmierci Drony (7.8). Autor przedstawia jego niedowierzanie, omdlenie, rozpacz, zdanie się na przeznaczenie, a jednocześnie czytelnik domyśla się, że gdzieś głęboko tli się nadzieja na odmianę losu.
Kosmologia Mahabharaty, pośród podobnych opisów przedstawionych w puranach, wyróżnia się swą archaicznością. Są tu wątki i motywy, które dopiero będą porządkowane przez późniejszą tradycję. Obraz daleki jest od koherencji i w wielu miejscach zdaje się sobie przeczyć. Dlatego przy analizie przydatna jest uporządkowana kosmologia Bhagawatapurany (5.16-24). Bhagawatowie z wielkim namysłem i znawstwem uporządkowali wcześniejsze opisy kosmologiczne, co jest pomocne przy pierwszym oglądzie, jednak taka unifikacja usunęła archaiczne fragmenty, które nie pasowały do całości. Porównanie obu kosmologii ukazuje różnice wiodące do starszych modeli kosmologicznych, na co zwracamy uwagę w podsumowaniach kolejnych rozdziałów.
 
 
Spotkanie Karny i Bhiszmy podobnie obfituje w fajerwerki emocjonalne. Niełatwa to relacja. Bhiszma obraził Karnę wątpiąc w jego wartość jako wojownika, ten unosi się dumą, ale mimo wszystko przychodzi do pokonanego starca. Radość, pokora, zapanowanie nad urażoną dumą, miłość, ojcowska życzliwość, bezradność – czytelnik odbiera całą gamę emocji towarzyszących temu spotkaniu.
 
 
Durjodhana jako  polityk nie podejmuje sam decyzji przy wyborze generała. Nie chce zrazić Karny, który dopiero co przystąpił do walki, a który jest doskonałym kandydatem na dowódcę – tak przynajmniej wielu uważa. Prosi więc właśnie jego o dokonanie wyboru. Zabieg politycznie doskonały, gdyż Durjodhana wie, że Karna nie zgłosi własnej kandydatury.
 
 
Wspomnijmy jeszcze o wybuchu entuzjazmu Drony po tym jak dowiaduje się, że Durjodhana chce jedynie pojmać Judhiszthirę, a następnie o zniechęceniu, gdy słyszy o stojącym za tym motywie. Choć nie jest to powiedziane ''explicite'', czytelnik domyśla się, że zastrzeżenie dotyczące pojmania Judhiszthiry, dodane przez Dronę po usłyszeniu motywu Durjodhany, jest rezultatem właśnie tego zniechęcenia, a nie faktyczną koniecznością.
 
=== Inne ciekawe wątki wplecione w treść sekcji ===
 
* wyróżniająca się na tle opisów batalistycznych walka Abhimanju przy użyciu miecza i tarczy (7.13.45-80) oraz pojedynek na maczugi Bhimy z Śalją (7.14),
* przygotowania do bitwy Karny (7.2) – informacje o rynsztunku wojennym, np. dowiadujemy się, że proporce z godłem przed wyruszeniem w bój polerowano miękkim suknem,
* metaforyczne przedstawienia pola walki w kategoriach rzeki – tworzy ją Drona (7.13.8-18) oraz Ardźuna (7.15.42-43),
* opis dokonań Kryszny niespodziewanie włożony w usta Dhrytarasztry (7.10).


== Rozdziały ==
== Rozdziały ==
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
! style="text-align: center;" |nr strof
! style="text-align: center;" |nr strof
! style="text-align: center;" |'''streszczenie'''
! style="text-align: center;" |'''streszczenia rozdziałów'''
|-
|-
! colspan="2" style="text-align: center;" |
! colspan="2" style="text-align: center;" |
===1. Pochwała Karny (''karṇapraśaṃsā'')===
=== 5. Zalety Ziemi i gatunki istot - rozmowa Dhrytarasztry z Sandźają (''jarāyuja-kathana, dhṛtarāṣṭra prati saṃjaya-vākya'') ===
|-
|1-8
|Dźanamedźaja pyta, jak Dhrytarasztra zareagował na wieść o klęsce Bhiszmy.
|-
|9-12
|Dhrytarasztra pyta Sandźaji, co uczynili Kaurawowie po upadku Bhiszmy.
|-
|13-17
|Rozpostarcie łoża ze strzał dla pradziada.
|-
|18-22
|Kontynuacja bitwy po klęsce Bhiszmy, aż do zachodu słońca.
|-
|23-29
|Opis złej kondycji armii Durjodhany: metafory np. owce wśród drapieżników, niebo bez gwiazd, przestwór bez wiatru.
|-
|30-33
|Znękani wojownicy Kaurawów zwracają się o pomoc do Karny.
|-
|34-44
|Historia znieważenie Karny przez Bhiszmę i jego decyzja o wycofaniu się z bitwy.
|-
|-
|45-49
|1-21
|Dhrytarasztra wątpi, że Karna może odnieść sukces i ochronić Kaurawów.
|
|-
|-
! colspan="2" style="text-align: center;" |
! colspan="2" style="text-align: center;" |
===2. '''Przygotowania Karny – rychtowanie rydwanu''' (''karṇaniryāṇa'')===
=== 6. Wprowadzenie – pięć żywiołów i ląd odbity w tarczy księżyca (''dvīpa-saṃkṣepa-kathana'') ===
Podniosły nastrój, rozdział w całości w dłuższych metrach (jedenasto- i dwunastosylabowych).
|-
|1-3
|Sandźaja przedstawia reakcję Karny na upadek Bhiszmy.
|-
|-
|4-19
|1-16
|Karna lamentuje: pochwała wielkości Bhiszmy, niepewność losu, przeczucie klęski i niepokonalności armii Pandawów.
|
|-
|20-22
|Karna decyduje się podjąć walkę.
|-
|23-29
|Przygotowania: zbroja, rydwan, ekwipunek, muzycy, pomyślne przedmioty.
|-
|30-37
|Opis wyjazdu Karny do obozu Durjodhany.
*
|-
|-
! colspan="2" style="text-align: center;" |
! colspan="2" style="text-align: center;" |
===3. Karna spotyka się z Bhiszmą – rozpacz (''karṇavilāpa'' / ''bhīṣmakarṇasamāgama'')===
=== 7. Góry i dzielnice lądu Dźambu (''vārṣaka-parvata'' / ''jambudvīpa-varṇana'' / ''sudarśana-dvīpa-darśana'') ===
|-
|1-8
|Sandźaja opisuje Bhiszmę na łożu ze strzał i wychwala go: był wyspą na rzece, jego klęska przypomina upadek góry Mainaka td.
*
|-
|-
|9-23
|1-53
|Karna oddaje cześć Bhiszmie: wychwala jego rolę jako wodza, opisuje moc Ardźuny, prosi o błogosławieństwo do walki.
|
|-
|-
! colspan="2" |
! colspan="2" |

Revision as of 08:28, 29 July 2021

Ukształtowanie lądu Dźambu i struktura ziemi (jambu-khaṇḍa-vinirmāṇa-parvan / bhuvanakośa / bhūmī-parvan  6.5-13)

Streszczenie

Rozdziały od piątego do trzynastego szóstej księgi MBh przedstawiają Ziemię widzianą oczami wieszczów. Jest to święta geografia opisująca rzeczywistość, w której operują bohaterowie eposu. Łączy ona prawdziwe miejsca geograficzne z mitologicznymi światami boskich istot. Opis zaczyna się od pytania króla Dhrytarasztry o zalety Ziemi, dla których władcy gotowi są poświęcić życie (6.5.4). Pytanie jest pretekstem do przedstawienia kosmologii. Sandźaja zaczyna od naszkicowania lądu Sudarśana z jego dzielnicami (6.6-9). Następnie płynnie przechodzi do wymienienia gór, rzek, krain i ludów Indii (MBh 6.10). By dopełnić obraz, omawia podział czasu na eony (6.11) oraz mitologiczne lądy Śāka, Kuśa i Krauñca wraz z ich półboskimi mieszkańcami i cudownymi oceanami likieru, klarowanego masła, mleka czy wina (6.12-13).


Kosmologia Mahabharaty, pośród podobnych opisów przedstawionych w puranach, wyróżnia się swą archaicznością. Są tu wątki i motywy, które dopiero będą porządkowane przez późniejszą tradycję. Obraz daleki jest od koherencji i w wielu miejscach zdaje się sobie przeczyć. Dlatego przy analizie przydatna jest uporządkowana kosmologia Bhagawatapurany (5.16-24). Bhagawatowie z wielkim namysłem i znawstwem uporządkowali wcześniejsze opisy kosmologiczne, co jest pomocne przy pierwszym oglądzie, jednak taka unifikacja usunęła archaiczne fragmenty, które nie pasowały do całości. Porównanie obu kosmologii ukazuje różnice wiodące do starszych modeli kosmologicznych, na co zwracamy uwagę w podsumowaniach kolejnych rozdziałów.

Rozdziały

nr strof streszczenia rozdziałów

5. Zalety Ziemi i gatunki istot - rozmowa Dhrytarasztry z Sandźają (jarāyuja-kathana, dhṛtarāṣṭra prati saṃjaya-vākya)

1-21

6. Wprowadzenie – pięć żywiołów i ląd odbity w tarczy księżyca (dvīpa-saṃkṣepa-kathana)

1-16

7. Góry i dzielnice lądu Dźambu (vārṣaka-parvata / jambudvīpa-varṇana / sudarśana-dvīpa-darśana)

1-53
Retrieved from "https://en-wiki.mahabharata.ckc.uw.edu.pl/index.php?title=Opis_Ziem_(bhuvanakośa)&oldid=2989"