View source for Zwierzęta we wczesnej sztuce

Artefakty z kultury harappańskiej obfitują w różnorodność przedstawień zwierząt. Pojawiają się one na pieczęciach, jako figurki terakotowe oraz drobne rzeźby kamienne, z kości i fajansu. Dbałość o szczegóły i realizm ich wykonania znacznie góruje nad większością przedstawień postaci ludzkich.

==Rogacizna==
Krowa jest częstym motywem pojawiającym się w malarstwie naskalnym na terenie Indii:
{| class="wikitable"
|
* ciężarna  krowa, malowidło naskalne z Raisen (Madhya Pradesh, 8000-2500 p.n.e.)
* tzw.  malarstwo rentgenowe – wizja przez szkielet zwierzęcia. 
* Może być traktowane  jako metafora multiplikacji stworzenia dzięki płodności.
|[[Plik:Ciężarna krowa, malowidło naskalne z Raisen (Madhya Pradesh, 8000-25000 p.n.e.).jpg|centruj|mały|200x200px|źródło:  Huntington i Huntington 1985:4, fig.  1.1<ref>Huntington, Susan L., i John C. Huntington. 1985. ''The Art Of Ancient India: Buddhist, Hindu, Jain''. 1st Edition. New York: Weatherhill.</ref>]]


|-
|
* byk  zebu (''Bos indicus''), malowidło  naskalne, Kharvai (Madhya Pradesh, 2500-300 p.n.e.)
* artysta podkreślił  charakterystyczną cechę zebu – wielki wielbłądzi garb
* bydło specyficzne dla  Indii, ale znane również w starożytnej Mezopotamii
* wywodzi się od gatunku  garbatego tura (''Bos primigenius  namadicus'').
|[[Plik:Byk Zebu, malowidło naskalne, Kharvai (Madhya Pradesh, 2500-300 p.n.e.).jpg|centruj|mały|200x200px|źródło:  Huntington i Huntington 1985:4, fig  1.2<ref>Huntington, Susan L., i John C. Huntington. 1985. ''The Art Of Ancient India: Buddhist, Hindu, Jain''. 1st Edition. New York: Weatherhill.</ref>]]
|-
|
* bydło  z jaskini Bhimbetka (Madhya Pradesh, 8000-1000 p.n.e.)
* pierwsze zdjęcie  przedstawia prawdopodobnie indyjskiego tura
* na drugim widać byka atakującego  człowieka.
|[[Plik:Bhimbetka.jpg|centruj|mały|200x200px|źródło: [[commons:File:Rock_Shelter_15,_Bhimbetka_02.jpg|wikimedia]]]][[Plik:Rock Shelter 15, Bhimbetka 02.jpg|alt=|centruj|mały|200x200px|źródło: [[commons:File:Rock_Shelter_15,_Bhimbetka_02.jpg|wikimedia]]]]

|}


Zainteresowanie bydłem rogatym kontynuowano w Cywilizacji Doliny Indusu. Najpopularniejszym motywem sztuki harappańskiej są właśnie przedstawienia rogacizny. Artyści uchwycili charakterystyczne cechy jej różnych gatunków. W sztuce harappańskiej występują:

{| class="wikitable"
|
* '''Byk bezgarbny'''  (jednorożec), (5,08x5,08 cm), 
* Mohenjo-daro, Muzeum w Karachi
* źródło: [https://www.harappa.com/indus/25.html www.harappa.com]
|[[Plik:Byk bezgarbny (jednorożec), (5,08x5,08 cm), Mohenjo-daro, Muzeum w Karachi.jpg|bezramki|200x200px]]
|-
|
* '''Zebu''' (byk  garbaty), Harappa
* źródło: [https://www.harappa.com/answers/case-has-been-made-late-harappans-being-vedic-aryans-what-your-view harappa.com]
|[[Plik:Byk garbaty (zebu), Harappa.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|
* '''Gaur indyjski'''  (bizon), Mohenjo-daro, (2,04x2.04 cm)
* Muzeum w Mohenjo-daro
* źródło: [https://www.harappa.com/indus/28.html harappa.com]
|[[Plik:Bizon (żubr), Mohenjo-daro, (2,04x2.04 cm), Muzeum w Mohenjo-daro.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|
* '''Bawół wodny''',  Mohenjo-daro
* źródło: [https://www.harappa.com/content/statistical-approach-pattern-search-indus-writing harappa.com]
|[[Plik:Bawół wodny, Mohenjo-daro.jpg|centruj|bezramki|204x204px]]
|}


Ikoną kultury harappańskiej stał się jednorożec przedstawiany zazwyczaj przy ołtarzu-paśniku znajdującym się na charakterystycznym jednonogim stojaku (przy innych zwierzętach przedstawiane są paśniki stojące na ziemi). Takie przedstawienie może świadczyć o sakralnym znaczeniu jednorożca. Połączone głowy dwóch jednorożców wraz z liśćmi aśwatthy znajdują się na pieczęci przypominającej ikonografię herbową. Głowa jednorożca pojawia się u trójgłowego stworzenia – hybrydy jednorożca, gaura i kozła.


Jest wielce prawdopodobne, że w kulturze harappańskiej, podobnie jak w minojskiej, organizowano coś w rodzaju korridy polegającej na akrobacjach wykonywanych nad bykiem. Dwie pieczęcie przedstawiają zwierzę, prawdopodobnie bawoła wodnego, nad którym skaczą ludzkie postacie. Może to być kilku ludzi lub jeden przedstawiony w konwencji malarstwa symultanicznego.

{| class="wikitable"
|[[Plik:Sceny walki z bizonem wodnym (2600 -1900 p.n.e.), museum narodowe w New Delhi.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Sceny walki z bizonem wodnym, odcisk pieczęci z Banawali (2300 – 1700 p.n.e.).jpg|centruj|bezramki|170x170px|alt=]]
|[[Plik:Bull leaping minoan fresco archmus Heraklion (cropped).jpg|centruj|bezramki|300x300px]]
|-
|
* Sceny  akrobacji nad bawołem wodnym (2600 -1900 p.n.e.)
* museum narodowe w New Delhi (Joshi  i in. 1987:seal M-312-A) 
* źródło: [https://www.harappa.com/blog/buffalo-seal-figures harappa.com]
|
* Sceny  akrobacji nad bawołem wodnym, 
* odcisk pieczęci z  Banawali (2300 – 1700 p.n.e.)
* źródło: [https://www.esamskriti.com/essays/docfile/1_1489.pdf Bibhu Dev Misra 2017]
|
* Tauromachia,  rekonstrukcja fresku z pałacu w Knossos (Kreta)
* XVI p.n.e., 0,7 m. wysokości
* źródło: [[commons:File:Bull_leaping_minoan_fresco_archmus_Heraklion_(cropped).jpg|wikimedia]]
|}


Rogacizna mogła być składana w ofierze. Na jednej z pieczęci przedstawiony jest człowiek-kapłan klęczący przed bóstwem wyłaniającym się z aśwatthy. Za nim stoi byk, najczęściej interpretowany jako zwierze ofiarne. Na innej tabliczce widoczny jest mężczyzna stawiający stopę na głowie byka i przeszywający go dzidą. Scena ta przypomina bardziej walkę na arenie niż rytualne szlachtowanie zwierzęcia.

{| class="wikitable"
|
* Byk  ofiarny (fragment pieczęci), Mohenjo-daro 
* rozmiar 4,6x3,95x0,8 cm, muzeum w  Islamabadzie
* źródło: [https://www.harappa.com/indus/34.html harappa.com]
|[[Plik:Byk ofiarny (fragment pieczęci), Mohenjo-daro, rozmiar 4,6x3,95x0,8 cm, muzeum w Islamabadzie.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|
* Walka  z bykiem (fragment), tabliczka gliniana, Harappa
* rozmiar: 3,91x1,62 cm,  muzeum w Harappie
* źródło: [https://www.harappa.com/blog/story-tablet-harappa harappa.com]
|[[Plik:Walka z bykiem (fragment), tabliczka gliniana, Harappa, rozmiar 3,91x1,62 cm, muzeum w Harppie.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|}


Poza akrobacjami nad bykiem inną cechą łączącą cywilizację harappańską i minojską są wszechobecne rogi. Na Krecie są one motywem architektonicznym, a w Dolinie Indusu pojawiają się jako nakrycie głowy dostojników, kapłanów i bóstw. Rogate nakrycia głowy były cechą charakterystyczną również bóstw i dostojników w kulturze mezopotamskiej. Jednak tam rogi są multiplikowane, a w późniejszym okresie przylegają ściśle do głowy bóstwa. Natomiast w kulturze harappańskie znajdują się one nad głową osoby, tworząc charakterystyczny półksiężyc. Posiada je kapłan składający byka w ofierze, ale i wyłaniające się z aśwatthy bóstwo. Nosi je kobieta o byczych nogach walcząca z tygrysem oraz siedzący w pozycji jogicznej „Pan Zwierząt”. Rogi przydawane są nawet tygrysowi i kobiecie-centaurze o ciele tygrysa.


Terakotowe figurki bydła są niezwykle liczne, a wiele z nich jest wykonanych z wielką dbałością o anatomiczne detale. Zachwycają one realizmem i świadczą o dobrze utartej konwencji powtarzanego przez rzemieślników wzoru.

{| class="wikitable"
|[[Plik:10849922 10152962291169846 3645962854738181951 n.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:1598872906 Bull.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:380219 10151312455429846 1190234313 n.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|
* Byk, Mohenjo-daro,  (2100-1750 p.n.e.)
* terakota, długość 7 cm
* źródło: [https://www.harappa.com/blog/humped-bull-figurine harappa.com]
|
* Byk, Mohenjo-daro, (2500  p.n.e.)
* terakota, rozmiar 16x6x8 cm, narodowe muzeum w New Delhi
* źródło: [http://www.nationalmuseumindia.gov.in/en/collections/index/6 nationalmuseumindia.gov.in]
|
* Byki walczące pod  drzewem, Harappa
* dwustronna terakotowa tabliczka
* źródło: [https://www.harappa.com/indus3/205.html harappa.com]
|-
|[[Plik:Mohenjo-daro, byki, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Mohenjo-daro, kozioł, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Karachi, byko-człowiek, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|
* Figurki  byków, muzeum w Mohenjo-daro
* zdjęcie: A.Babkiewicz 2018
|
* Bawół  wodny, muzeum w Mohenjo-daro
* zdjęcie:  A.Babkiewicz 2018
|
* Postać  o głowie bawoła, Muzeum Karachi
* zdjęcie:  A.Babkiewicz 2018
|}

==Tygrys==
Poza bydłem częstym motywem w sztuce harappańskiej jest tygrys. Pojawia się on w scenach przypominających wizerunki Gilgamesza z Mezopotamii, gdzie bohater trzyma w rękach dwa wielkie koty. Tygrys zdaje się być deifikowany, gdy pojawia się z rogami w scenach takich jak ta z kobietą-bykiem. Ciało tygrysa posiada też rogata bogini z długim warkoczem, przypominająca centaura. Wśród artefaktów spotyka się również głowy-maski tygrysa wykonane z terakoty.

{| class="wikitable"
|[[Plik:Walczący z tygrysami, pieczęć, Mohenjo-daro, 2500 p.n.e..jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Indus-tablet.jpg|centruj|bezramki|238x238px]]
|[[Plik:Indus valley civilization Gilgamesh seal (2500-1500 BC).jpg|centruj|bezramki|201x201px]]
|-
|
* Walczący  z tygrysami, pieczęć
* Mohenjo-daro, 2500 p.n.e.
* źródło: [https://www.harappa.com/blog/deity-fighting-two-tigers-seal harappa.com]
|
* Człowiek  trzymający dwa tygrysy, terakota 
* rozmiar 3,91x1,5 cm, Muzeum w Harappie
* źródło: [https://www.harappa.com/blog/deity-strangling-tigers-tablet harappa.com]
|
* Walczący  z tygrysami, pieczęć 
* Mohenjo-daro, muzeum w Karachi
* źródło: [[commons:File:Indus_valley_civilization_"Gilgamesh"_seal_(2500-1500_BC).jpg|wikimedia]]
|-
|[[Plik:Pieczęć z Mohenjo Daro, 2100-1750 p.n.e., 2-4 cm, Muzeum Narodowe w Delhi..jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Kobieta-centaur (Joshi i in. 1987, K-50.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Karachi, głowa tygrysa, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|
* Hybryda  kobiety i byka (nogi, ogon, rogi) walcząca z tygrysem o roślinnych rogach
* Pieczęć z Mohenjo Daro, 2100-1750 p.n.e.,  
* 2-4 cm, Muzeum Narodowe w Delhi 
* źródło: Huntington i Huntington 1985:22–23<ref>Huntington, Susan L., i John C. Huntington. 1985. ''The Art Of Ancient India: Buddhist, Hindu, Jain''. 1st Edition. New York: Weatherhill.</ref>
|
* Kobieta-centaur  o ciele tygrysa,
* źródło:  Joshi i in. 1987:K-50<ref>Joshi, Jagat Pati, Asko Parpola, Erja Lahdenperä, i Virpi Hämeen-Anttila. 1987. ''Corpus of Indus Seals and Inscriptions''.</ref>
|
* Terakotowa  głowa-maska tygrysa, muzeum w Karachi 
* zdjęcie: A.Babkiewicz 2018
|}


Powtarzającym się motywem jest tygrys stojący pod drzewem, na którym siedzi człowiek. Niektóre ze scen sugerują, że nie jest to ukrywanie się przed tym zwierzęciem, ale raczej próba skomunikowania się z nim. Na jednej z pieczęci ludzka postać wręcz klęczy przed tygrysem, a ich relacja wygląda na przyjazną.


Postać na drzewie z tygrysem:
{| class="wikitable"
|[[Plik:Pieczęć z Mohenjo Daro, 2100-1750 p.n.e., Muzeum Narodowe w Delhi..jpg|centruj|bezramki|208x208px]]
|[[Plik:Tiger-tree-tablet.jpg|centruj|bezramki]]
|-
|
* Mohenjo  Daro pieczęć (Mackay 1937-38, Pl. XCVI.522)
* źródło: [https://www.harappa.com/content/indus-folklore-unknown-story-some-harappan-objects harappa.com]
|
* Harappa  terakota tablet (H2001-5075/2922-01) 3x1,5 cm
* źródło: [https://www.harappa.com/content/indus-folklore-unknown-story-some-harappan-objects harappa.com]
|-
|[[Plik:Chanhudar0-LI.18.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Harappa, Mohenjo-daro (Joshi i in. 1987M-478 B).jpg|centruj|bezramki]]
|-
|
* Chanhu-daro (Mackay 1943: Pl. LI.18)
* źródło: [https://www.harappa.com/content/indus-folklore-unknown-story-some-harappan-objects harappa.com]
|
* Harappa, Mohenjo-daro (Joshi i in.  1987:M-478 B)
* źródło: [http://www.suppressedhistories.net/Gallery/indus/tigers.html suppressedhistories.net]
|}

==Inne zwierzęta na pieczęciach i w rzeźbie==
Na pieczęciach harappańskich pojawiają się: '''nosorożec''', '''słoń''' oraz '''kozioł'''. Wypracowana ikonografia tych zwierząt świadczy o częstym ich portretowaniu i codziennym z nimi obcowaniu.

{| class="wikitable"
|[[Plik:Rhinoceros-seal.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Rsz elephant-seal.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Kozły, Kalibangan (Joshi i in. 1987k-34 A; K-37 A).png|centruj|bezramki|400x400px]]
|-
|
* Nosorożec,  Monenjo-daro  
* źródło: [https://www.harappa.com/blog/rhinoceros-indus-times harappa.com]
|
* Słoń
* źródło: [https://www.harappa.com/content/origin-context-and-function-indus-script-recent-insights-harappa harappa.com]
|
* Kozły,  Kalibangan 
* źródło: Joshi i in. 1987:k-34 A; K-37 A<ref>Joshi, Jagat Pati, Asko Parpola, Erja Lahdenperä, i Virpi Hämeen-Anttila. 1987. ''Corpus of Indus Seals and Inscriptions''.</ref>
|}


Na tabliczkach pojawiają się zwierzęta związane z wodą takie jak gawial, czasem mający w paszczy rybę. Ryba obecna jest wśród znaków pisma harappańskiego. Na jednej z tabliczek widoczny jest statek z dwoma ptakami. Prawdopodobnie służyły one do wskazywania kierunku lądu, co świadczy o żegludze dalekomorskiej, podczas której ląd znikał za horyzontem.

{| class="wikitable"
|[[Plik:Gharial-fish.jpg|centruj|bezramki|400x400px]]
|[[Plik:Disha Kaka Boat with Direction Finding Birds, model of Mohenjo-Daro seal, 3000 BCE.jpg|centruj|bezramki|400x400px]]
|-
|
* Gawial
* źródło: [https://www.harappa.com/blog/crocodiles-magar-much-and-gharial harappa.com]
|
* Ptaki  wskazujące kierunek lądu
* Mohenjo-daro, muzeum w New Delhi
* źródło: [[commons:File:Disha_Kaka_Boat_with_Direction_Finding_Birds,_model_of_Mohenjo-Daro_seal,_3000_BCE.jpg|wikimedia]]
|}


Gawial lub jaszczur jest centralnym motywem pieczęci przedstawiającej grupę zwierząt. Widzimy na niej dwa walczące byki, nosorożca, pękatego człowieka-niedźwiedzia oraz dwa trudne do identyfikacji zwierzęta. Inna pieczęć przedstawia rogatego „Pana Zwierząt”, a wokół niego nosorożca, bawoła, słonia, tygrysa, a pod tronem dwa kozły.

{| class="wikitable"
|[[Plik:Mohenjodaro-seal.jpg|centruj|bezramki|205x205px]]
|[[Plik:Pan Zwierząt.jpg|centruj|bezramki|201x201px]]
|-
|
* Zwierzęta z gawialem w  centrum
* pieczęć z Mohenjo-daro
* źródło: [https://www.harappa.com/content/master-animals-and-animal-masters-iconography-indus-tradition harappa.com]
|
* Pan Zwierząt
* źródło: [[commons:File:Shiva_Pashupati.jpg|wikimedia]]
|}


Popularnym motywem w terakocie harappańskiej były zwierzęta udomowione: psy, świnie, barany, koty. Niektóre z nich wykonane są z wielkim kunsztem i dbałością o szczegóły. Pewne figury o długich szyjach mogą być wyobrażeniami dromaderów, a inne osłów.

{| class="wikitable"
|[[Plik:Mohenjo-daro, pies, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Mohenjo-daro, pies4, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Mohenjo-daro, kot, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|Pies, muzeum w  Mohenjo-daro.
|Pies, muzeum w  Mohenjo-daro.
|Kot, muzeum w  Mohenjo-daro.
|-
|[[Plik:Mohenjo-daro, kot2, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Mohenjo-daro, świnia3, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Karachi, świnie, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|Kot, muzeum w  Mohenjo-daro.
|Pysk świni, muzeum w  Mohenjo-daro.
|Świnie, muzeum w  Mohenjo-daro.
|-
|[[Plik:Mohenjo-daro, osioł, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Mohenjo-daro, dromader, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Karachi, baran, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|Osioł?, muzeum w  Mohenjo-daro.
|Dromadery, muzeum w  Mohenjo-daro.
|Baran, muzeum w Karachi.
|}
(zdjęcia: A.Babkiewicz 2018)


Często przedstawiane były małpy i wiewiórki. W muzeum w Karachi znajduje się cała kolekcja tych ostatnich, wykonanych w kamieniu. Jako motyw pojawiają się również węże. Jedna z tabliczek przypomina do złudzenia późniejszą ikonografię buddyjską – nagów czczących Buddę.

{| class="wikitable"
|[[Plik:Karachi, wiewiórki, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Climbing-monkey4.jpg|alt=|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Węże i czciciele, Mohenjo-daro, pieczęć, 2100-1750 p.n.e., długość 2 cm, lokalizacja nieznana..jpg|centruj|bezramki|300x300px]]
|-
|
* Wiewiórki, kamień,  muzeum w Karach 
* zdjęcie: A.Babkiewicz 2018
|
* Małpa, terakota,  Harappa, 
* rozmiar 6x4x4 cm, 2500 p.n.e.
* Muzeum Narodowe w New Delhi
* źródło: [http://www.nationalmuseumindia.gov.in/en/collections/index/6 nationalmuseumindia.gov.in]
|
* Węże i czciciele,  Mohenjo-daro
* pieczęć, 2100-1750 p.n.e., długość 2 cm
* lokalizacja nieznana.
* źródło: Huntington i Huntington 1985:22,  fig.2.13<ref>Huntington, Susan L., i John C. Huntington. 1985. ''The Art Of Ancient India: Buddhist, Hindu, Jain''. 1st Edition. New York: Weatherhill.</ref>
|}


Artyści nie stronili od zwierzęcych hybryd. Ciekawym motywem jest postać człowieka-niedźwiedzia często przedstawianego z wydatnym brzuchem oraz małpo-człowieka wyobrażanego w pozycji kucznej. Pierwsza pojawia się zarówno w postaci terakotowych figurek, jak i na pieczęciach.

{| class="wikitable"
|[[Plik:Karachi, niedźwiedzio-człowiek, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Karachi, niedźwiedzio-człowiek 2, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Karachi, małpo-człowiek, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|Niedźwiedzio-człowiek,  muzeum w Karachi.
|Niedźwiedzio-człowiek,  muzeum w Karachi.
|Małpo-człowiek, muzeum w  Karachi.
|}
(zdjęcia: A.Babkiewicz 2018)


Funkcja terakotowych figur nie jest jasna. Niektóre z nich mają ruchome głowy, inne otwory do umieszczenia osi z kółkami. Często zdają się tworzyć całe kompozycje. Najbardziej przypominają dziecięce zabawki, ale mogły to być również dary wotywne lub przedmioty kultowe.

{| class="wikitable"
|[[Plik:Karachi, świnia i byk, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Mohenjo-daro, ptaki, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Harappa, ptaki, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|Świnia  z ruchomą głową i byk, muzeum w Karachi,
|Ptaki,  muzeum w Mohenjo-daro.
|Ptaki  w glinianym koszu, muzeum w Harappie.
|}
(zdjęcia: A.Babkiewicz 2018)


'''Cmentarzysko H''', Harappa (1900-1300 p.n.e.)

Wśród zbiorów kultury cmentarnej H na glinianych naczyniach odkrytych w Harappie pojawiają się nowe motywy zwierzęce. Najczęściej malowane są pawie. Zdarza się, że mają małego człowieczka w swym wnętrzu, co interpretowane jest jako motyw duszy wędrującej w zaświaty. Pojawia się też motyw antylopy oraz człowieka z bydłem i psem. Jako, że obrazy te są umieszczane na urnach mniema się, że mogą być to wyobrażenia boga śmierci, w wielu kulturach wyobrażanego z towarzyszącym mu psem (Allchin i Allchin 1973:459).


{| class="wikitable"
|[[Plik:Harappa, pawie, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Harappa, jeleń, zdjęcie A.Babkiewicz 2018.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Cemetery-h-pot-1.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|
* pawie  na naczyniu z cmentarzyska H
* muzeum w Harappie
* zdjęcie: A.Babkiewicz 2018
|
* antylopa na naczyniu z cmentarzyska H
* muzeum w Harappie 
* zdjęcie: A.Babkiewicz 2018
|
* człowiek z bydłem i psem  z cmentarzyska H 
* muzeum w New Delhi 
* źródło: [https://www.harappa.com/blog/national-museum-delhi harappa.com]
|}

==Rzeźba od Maurjów do Kuszanów==
Życie Buddy przedstawiane było na tle przyrody, w tym również w otoczeniu zwierząt. Na scenach pierwszego kazania w Sarnath (Park Antylopi) portretowane były antylopy. Sceny walki o relikwie oraz procesyjne ukazują bojowe słonie i konie. Portretując atak Mary, artyści przedstawiają demonicznych wojowników ze zwierzęcymi głowami. Niektóre dżataki, jak ''Mahakapi'', wymagały równie ukazania zwierząt. Sceny leśne i wiejskie obfitują w przedstawienia zarówno zwierząt dzikich, jak i udomowionych.

{| class="wikitable"
|[[Plik:Ashoka with his two Queens visiting the Deer Park Sanchi Stupa 1 Southern Gateway.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:War of the Relics of the Buddha Sanchi Stupa 1Southern Gateway2.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Temptation and enlightenment of the Buddha.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|
* Aśoka  z królowymi odwiedza Sarnath
* Sanchi, południowa brama  
* źródło: [[commons:File:Ashoka_with_his_two_Queens_visiting_the_Deer_Park_Sanchi_Stupa_1_Southern_Gateway.jpg|wikimedia]]
|
* Wojna  o relikwie, Sanchi, południowa brama 
* źródło: [[commons:File:War_of_the_Relics_of_the_Buddha_Sanchi_Stupa_1Southern_Gateway.jpg|wikimedia]]
|
* Kuszenie  Buddy i atak Mary, Sanchi, zachodnia brama  
* źródło: [[commons:File:Temptation_and_enlightenment_of_the_Buddha.jpg|wikimedia]]
|-
|[[Plik:Syama Jataka Sanchi Stupa 1Western Gateway.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Bharhut Mahakapi Jataka2.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Bharhut Kurunga Miga Jataka.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|
* ''Śjamadźataka'',  Sanchi, zachodnia brama 
* źródło: [[commons:File:Syama_Jataka_Sanchi_Stupa_1Western_Gateway.jpg|wikimedia]]
|
* ''Mahakapidźataka'',  Bharhut 
* źródło: [[commons:File:Bharhut_Mahakapi_Jataka.jpg|wikimedia]]
|
* ''Kurungamigadźataka'', Bharhut  
* mówiąca o trzech przyjaciołach: antylopie, żółwiu i dzięciole  
* źródło: [[commons:File:Bharhut_Kurunga_Miga_Jataka.jpg|wikimedia]]
|}


Zwierzęta (paw, lew, słoń, byk, wąż) pojawiają się jako motywy zdobnicze. Widzimy je na cokołach i zwieńczeniach kolumn Aśoki oraz innych kolumnach wznoszonych ku czci bóstw (np. kolumny z Besnagar), a także stanowiących filary architektoniczne. Ikonografia zwierząt na kolumnach została zaczerpnięta z kolumn perskich z czasów Achemenidów, jednak estetyka ich jest różna, kształty mniej ostre. Zwierzęta pojawiają się też na monetach bitych przez władców.

{| class="wikitable"
|[[Plik:Sarnath capital.jpg|centruj|bezramki|417x417px]]
|[[Plik:Elephant capital Sankasya.jpg|centruj|bezramki|398x398px]]
|[[Plik:Rampurva bull in Presidential Palace high closeup.jpg|centruj|bezramki|384x384px]]
|-
|
* Lwi  kapitel z Sarnath  
* źródło: [[commons:File:Sarnath_capital.jpg|wikimedia]] 
|
* Słoniowy  kapitel z Sankissy  
* źródło: [[commons:File:Elephant_capital_Sankasya.jpg|wikimedia]]
|
* Zebu  kapitel z Rampurva, muzeum w New Delhi  
* źródło: [[commons:File:Rampurva_bull_in_Presidential_Palace_high_closeup.jpg|wikimedia]] 
|-
|[[Plik:Bharhut pillar capital.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Balustrade peacock Sanchi Stupa No1.jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|[[Plik:Coin of Azes II LACMA M.84.110.8 (2 of 2).jpg|centruj|bezramki|200x200px]]
|-
|
* Kapitel  kolumny z Bharhut  
* źródło: [[commons:File:Bharhut_pillar_capital.jpg|wikimedia]]
|
* Motyw  pawia na balustradzie, Sanchi, II p.n.e.
* źródło: [[commons:File:Balustrade_peacock_Sanchi_Stupa_No1.jpg|wikimedia]]
|
* Moneta  z zebu, Azes II 35-12 p.n.e.
* władca indo-scytyjski  
* źródło: [[commons:File:Coin_of_Azes_II_LACMA_M.84.110.8_(2_of_2).jpg|wikimedia]] 
|}

== Przypisy ==
[[Category:Fauna]]